Η Τρίτη Ανθολογία του Γιάννη Σπανού, αποτελεί αναμφισβήτητα ένα δίσκο – σταθμό, τόσο για την προσωπική διαδρομή του Σπανού όσο και για την ελληνική δισκογραφία στο σύνολό της. Από το 1975 που εκδόθηκαν, οι 12 μελοποιήσεις του Γιάννη Σπανού ξεχώρισαν αμέσως μέσα απ’ την υπερ-πληθώρα των μελοποιήσεων της μεταπολίτευσης, με κορυφαία τα τραγούδια που προέκυψαν απ’ τα ποιήματα του Νίκου Καββαδία (Σπασμένο καράβι, Ιδανικός κι ανάξιος εραστής), του Νίκου Καρύδη (Αν είσαι… - Πως θες να το ξέρω) και Βύρωνα Λεοντάρη (Η ομίχλη μπαίνει από παντού στο σπίτι).
Ανάμεσα στα άλλα, στην Τρίτη Ανθολογία, συναντάμε και τη μοναδική μελοποίηση ποιήματος της Λιλής Ιακωβίδη (1900 – 1985). Ο Γιάννης Σπανός μελοποίησε το ποίημα Χωρισμός, το οποίο για τις ανάγκες του τραγουδιού πήρε το τίτλο Το λέει και το τραγούδι. Πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα ποιήματα της Λιλής Ιακωβίδη, που ο Σπανός έντυσε με μία υπέροχη μελωδία και στο δίσκο ερμήνευσε η νεαρή, τότε, Αρλέτα.
Η Λιλή Ιακωβίδη, το γένος Πατρικίου (ανιψιός της είναι ο Τίτος Πατρίκιος), υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση για την ελληνική προπολεμική και μεταπολεμική ποίηση. Μεταξύ άλλων, στενή φίλη και μούσα του Κωστή Παλαμά (μετά το χωρισμό της από τον σύζυγό της Μικέ Ιακωβίδη, του οποίου κράτησε το επώνυμο, η σχέση της με τον Παλαμά υπήρξε εντονότερη και πιο στενή), έγραψε ποίηση, μελέτες και θεατρικά έργα.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά στη μορφή των ποιημάτων της, είναι η άρρηκτη σχέση τους με το ύφος και το ρυθμό του παραδοσιακού τραγουδιού. Πολλά από τα ποιήματά της έχουν τις ρίζες τους σε Νανουρίσματα, Παραλογές, Κλέφτικα, Μοιρολόγια και Ακριτικά τραγούδια, οι ιστορίες των οποίων χάνονται μέσα στο χρόνο.
Ο Χωρισμός (ή Ο Ζωντανός ο χωρισμός, ή Το λέει και το τραγούδι, όπως έγινε γνωστό από την Τρίτη Ανθολογία του Σπανού), είναι ένα από τα ποιήματα που αποκαλύπτουν τις επιρροές της ποίησής της από το παραδοσιακό τραγούδι.
Το μοτίβο που επαναλαμβάνεται στο ποίημα, «το λέει και το τραγούδι», αποτελεί σαφή αναφορά σε ένα από τα πιο όμορφα παραδοσιακά τραγούδια που ανήκουν στην κατηγορία που ονομάζουμε της Ξενιτιάς. Το συναντάμε σε διάφορες παραλλαγές, κυρίως στην Ήπειρο και στη Ρούμελη, με πιο γνωστές:
«Άνοιξε, φλιβερή καρδιά και πικραμέν’ αχείλι
άνοιξε, πες μας τίποτες και παρηγόρησέ μας.
- Παρηγοριά ‘χ’ ο θάνατος και λησμοσύν’ ο Χάρος,
ο ζωντανός ο χωρισμός (ή ο ζωντανός ξεχωρισμός)
παρηγοριά δεν έχει»…*
και αλλού:
…«Μέσα η καρδιά μου με πονεί μα δεν ηξεύρω τι έχει
κάνε πουλί τηνε τσιμπά, κάνε θεριό την τρώει
κάνε μαχαίρι δίκοπο είναι και τηνε τρώει.
Παρηγοριά είν’ ο θάνατος κι ελεημοσύνη ο χάρος
ο ζωντανός ο χωρισμός παρηγοριά δεν έχει»**
Εδώ, λοιπόν, συναντάμε το τραγούδι στο οποίο αναφέρεται η Λιλή Ιακωβίδη στο ποίημά της, σε ορισμένες παραλλαγές του παραδοσιακού τραγουδιού με τον τίτλο Ο ζωντανός ο χωρισμός, που με τον τρόπο της μετέτρεψε σε ένα από τα ομορφότερα ερωτικά της ποιήματα. Κι ο Γιάννης Σπανός με τη σειρά του, ως ένας από τους σημαντικότερους μελωδούς του ελληνικού τραγουδιού, έντυσε τους στίχους της με τρόπο αξεπέραστο.
Το τραγούδι μαγνητοσκοπήθηκε τον Ιανουάριο του 1975 στα πλαίσια της εκπομπής του Γιώργου Παπαστεφάνου Μουσική Βραδιά, που ήταν αφιερωμένη στην Τρίτη Ανθολογία που μόλις είχε κυκλοφορήσει, με τον Γιάννη Σπανό στο πιάνο, τον Κώστα Καράλη στην κιθάρα και, φυσικά, την νεαρή Αρλέτα στο τραγούδι.
-----------------------------
Πηγές:
1. *«Τα Δημοτικά μας Τραγούδια». Συλλογή και μελέτη του ποιητή και πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου (Ερμής, 1965)
2. «Ανθολογία Ποιήσεως Περάνθη» (Ελληνικά Γράμματα, 1954)
3. **«Όλες οι μέρες που έλειπα». Ενθετο του cd του συγκροτήματος Δυνάμεις του Αιγαίου (Filocalia Romana, 2002)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου