Το 1987, ο Γιάννης Μαρκόπουλος κυκλοφορεί τον δίσκο «Τολμηρή επικοινωνία», αμέσως μετά από μια σειρά συναυλιών με σημαντικούς ερμηνευτές, όπως ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Βασιλική Λαβίνα και ο Άγγελος Διονυσίου. Ο διπλός αυτός δίσκος περιελάμβανε πολλά από τα παλιότερα τραγούδια του σε δεύτερες εκτελέσεις, καθώς και δέκα καινούργια κομμάτια, όλα μέσα από τη φρέσκια ματιά του δημιουργού και τη “δοκιμασία” τους στις καλοκαιρινές συναυλίες εκείνης της χρονιάς. Ένα από τα τραγούδια του δίσκου, είναι και η μελοποίηση του Γιάννη Μαρκόπουλου σε ένα ποίημα του Γιώργου Χρονά με τον τίτλο «Όχι δεν πρέπει» (το ποίημα περιλαμβάνεται στην πρώτη ποιητική συλλογή του Χρονά, το «Βιβλίο 1» στην ενότητα «Οι εβραίοι της Νέας Υόρκης», 1973). 
Την πιο δημοφιλή εκτέλεση του τραγουδιού την συναντάμε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη και της Χάρις Αλεξίου στο δίσκο «Τα τραγούδια της χθεσινής μέρας». Ο Γιάννης Μαρκόπουλος θέλησε να ξαναηχογραφήσει το τραγούδι με δύο νέες φωνές, μέλη ενός συγκροτήματος που δυο χρόνια πριν έκανε τα πρώτα του βήματα στη δισκογραφία. Το συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη ονομαζόταν Νέοι Επιβάτες και οι δύο τραγουδιστές του γκρουπ ήταν ο Δημήτρης Ζερβουδάκης και η Μαρία Φωτίου.Ο Γιάννης Μαρκόπουλος μελοποίησε αποσπασματικά το ποίημα του Γιώργου Χρονά, αλλάζοντας σε κάποιες περιπτώσεις τους στίχους και προσαρμόζοντάς τους στη μελωδία. Θεωρώ (χωρίς όμως να είμαι σε θέση να το γνωρίζω με βεβαιότητα) ότι οι αλλαγές και οι προσθήκες στους στίχους του ποιήματος έγιναν με την σύμφωνη γνώμη του ποιητή ή ακόμα κι ότι ο ίδιος ο Χρονάς άλλαξε κάποιους στίχους προκειμένου να δέσουν με τη μελωδία. Ολόκληρο το ποίημα του Γιώργου Χρονά έχει ως εξής:
Όχι δεν πρέπει να συναντηθούμε
Γιατί οι επιθυμίες μας είναι πλοία
Που θ’ αράξουν μια νύχτα του χειμώνα
Θα ζητάμε τις νυχτερινές βάρδιες
Στο δάσος με τις πεταμένες καπότες
Γιατί οι επιθυμίες μας είναι ταβέρνες πρόστυχες
Στο Πέραμα
Που τις νύχτες διαιωνίζουν το είδος με ζεϊμπέκικο
Ενώ εμείς ναύτες σιωπηλοί και δυνατοί
Της θάλασσας παιδιά και του έρωτα
Κατεβαίνουμε αργά τα σκαλιά του πλοίου
Στις μέσα κάμαρες εκεί που περνούν
Οι υπόνομοι των νεκρών επιθυμιών
Στις μέσα κάμαρες εκεί που περνούν
Οι υπόνομοι της Νέας Υόρκης
Στις μέσα κάμαρες εκεί που περνούν
Η μάνα σου, η μάνα μου στα μαύρα
Στις μέσα κάμαρες εκεί που οι χαμένοι
Παίζουν στην πρέφα και στο τάβλι
Για ένα τσιγάρο
Για ένα καφέ
Τις νεκρές επιθυμίες τους
Εγώ διαλύομαι
Εγώ τεμαχίζομαι
Και συ με καλείς με πρόσκληση
Ανάμεσα σε επισήμους
Να παρακολουθήσω από την Εξέδρα
Την κηδεία μου
Το δείπνο
Με τα μέλη τα διάσπαρτα του σώματός μου
Όχι προτιμώ να μην πάω στο δάσος
Με τις άδεις κονσέρβες
Όχι δε θα πάω στο δάσος
Με τις πεταμένες καπότες
Θα μείνω στις μέσα κάμαρες
Εκεί που αδιάκοπα περνούν
Οι υπόνομοι
Οι υπόνομοι της Νέας Υόρκης
Η μάνα σου, η μάνα μου στα μαύρα
Όχι δε θα πάω στο δάσος
Μπορείς λοιπόν
Απόψε να βγεις με τους Εβραίους της Νέας Υόρκης.
.
Στην καινούργια αυτή εκτέλεση του τραγουδιού, ο Γιάννης Μαρκόπουλος δεν αρκείται μόνο στο να αναθέσει την ερμηνεία του σε δύο νέους τραγουδιστές. Προχωράει ένα βήμα πιο πέρα: καθώς ο “ρόλος” των δύο τραγουδιστών τελειώνει και ολοκληρώνεται ο κύκλος του τραγουδιού, η ορχήστρα συνεχίζει να παίζει την βασική μελωδία και ένα άλλο ποίημα του Γιώργου Χρονά με τίτλο «Η σκηνή της αφίξεώς μου στη Γένοβα» μπαίνει εμβόλιμα στο τραγούδι, σα να θέλει να ολοκληρώσει την γενικότερη αίσθηση του πρώτου ποιήματος (κι αυτό το ποίημα περιλαμβάνεται στην συλλογή «Βιβλίο 1» στην ενότητα «Συντεχνία»). Η έκπληξη όμως δεν σταματάει εδώ! Ο Γιάννης Μαρκόπουλος αναθέτει στον Παύλο Σιδηρόπουλο να απαγγείλει την «Σκηνή της αφίξεώς μου
στη Γένοβα»! Τα δύο ποιήματα του Γιώργου Χρονά μπλέκονται μεταξύ τους, το ένα ως τραγούδι και το άλλο μέσω απαγγελίας, με τρόπο μοναδικό και πρωτότυπο. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Μαρκόπουλος πραγματοποιεί μια σπουδή πάνω σε δύο από τα πρώτα ποιήματα του Χρονά, καταθέτοντας μια πρόταση που ουσιαστικά αποκωδικοποιεί τις προθέσεις του ποιητή και δεν δημιουργεί καμία σύγχυση μεταξύ των δύο ποιημάτων. Ο συνθέτης ενώνει δύο ποιήματα που διαφέρουν πολύ τόσο στο περιεχόμενο, όσο και στη μορφή. Ο τρόπος όμως που ολοκληρώνεται αυτό το πάντρεμα δε μπερδεύει τον ακροατή, αλλά αντίθετα προσθέτει μια επιπλέον πινελιά στην γενικότερη αίσθηση του πρώτου ποιήματος.
Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης και η Μαρία Φωτίου ερμηνεύουν το τραγούδι σα να συνομιλούν! Οι ερμηνείες τους δεν έχουν τίποτα το επιτηδευμένο. Τραγουδούν απλά, απαλλαγμένοι από το άγχος του να αποδείξουν τις ικανότητές τους στο τραγούδι (άγχος που μεταφέρουν πολλοί νέοι ερμηνευτές στις πρώτες τους ηχογραφήσεις), πατούν πάνω σε κάθε λέξη του ποιητικού κειμένου γνωρίζοντας το ειδικό βάρος της και τελικά καταφέρνουν να αποδώσουν το κλίμα του τραγουδιού χωρίς υπερβολές και ακροβασίες. Με βοηθό την μελοποίηση του Γιάννη Μαρκόπουλου, ο Ζερβουδάκης και η Φωτίου φανερώνουν από νωρίς τις ερμηνευτικές τους ικανότητες, αυτές που γνωρίσαμε καλά στα επόμενα χρόνια μέσα από τους προσωπικούς τους δίσκους. Απ’ την άλλη μεριά, η απαγγελία του Παύλου Σιδηρόπουλου είναι μια πραγματική έκπληξη. Δε θα μπορούσε να βρεθεί κάποιος άλλος εκτός του Σιδηρόπουλου να απαγγείλει με τέτοιο ροκ τρόπο το ποίημα του Γιώργου Χρονά. Με την κατάλληλη ηχητική επεξεργασία, στο μεγαλύτερο μέρος του ποιήματος η φωνή του βγαίνει μέσα από τηλεβόα, οι φράσεις του κοφτές, η αφήγησή του μοναδική!Στη συγκεκριμένη ηχογράφηση του «Όχι δεν πρέπει», ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, η Μαρία Φωτίου και ο Παύλος Σιδηρόπουλος συναντούν την ποίηση του Γιώργου Χρονά και κατασκευάζουν ένα underground σκηνικό: οι μυρωδιές του λιμανιού, το Πέραμα, το άδειο δωμάτιο ενός φτηνού ξενοδοχείου, η Γένοβα, η νυχτερινή έξοδος των ναυτών, τρείς οδοκαθαριστές, η Σαλαμίνα, η «Ένωση των Αμερικανίδων Κυριών της Istanbul», μια δέσμη από μαραμένες κόκκινες παπαρούνες, ο Τσέζαρε Παβέζε... Όλες αυτές οι εικόνες, σαν ζωγραφικός πίνακας που έφτιαξε κάτω από την επήρεια αλκοόλ ένα πλανόδιος ζωγράφος, τη στιγμή που παραμερίζει το τελάρο του για να περάσει από μπροστά του «Η μπάντα του Αναμορφωτηρίου της Γένοβας», παίζοντας εναλλάξ το «Ζαβαρακατρανέμια» και το «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band»…
16 σχόλια:
Από τις καλύτερες αναρτήσεις σου! Το τραγούδι, απ' όσο ξέρω, είχε πρωτοτραγουδήσει η Μελίνα Μερκούρη με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ σε μια σκηνή της ταινίας "Κραυγή γυναικών" του Ζυλ Ντασσέν. Μετά, ακολούθησε η εκτέλεση των Αλεξίου- Γαλάνη στα "Τραγούδια της χθεσινής μέρας". Κι αυτή εδώ είναι ίσως η καλύτερη εκδοχή με τον συχωρεμένο τον Σιδηρόπουλο στην απαγγελία!
@Bosko: ακριβώς έτσι είναι! Πρώτη εκτέλεση με την Μερκούρη και τον Παπαμιχαήλ (δυστυχώς δεν την έχω, κάποια στιγμή την είχα ακούσει στην εκπομπή του Νικολαϊδη στο Τρίτο). Δε θυμόμουν ότι είναι από ταινία του Ντασσέν(!) και σ’ ευχαριστώ που το διευκρινίζεις.
Ψάχνοντας αυτές τις μέρες επιπλέον στοιχεία για το ποίημα, βρήκα σε αρκετές περιπτώσεις να αναφέρεται και μια ακόμα εκτέλεση με τον … Θέμη Ανδρεάδη! Ομολογώ πως δεν έχω ιδέα γι’ αυτήν, και προτίμησα να μην μπω στη διαδικασία να απαριθμήσω όλες τις εκτελέσεις του τραγουδιού μέσα στο post. Αρκέστηκα στο να αναφέρω την πιο γνωστή (με Αλεξίου – Γαλάνη). Η αλήθεια είναι ότι από τότε που ανακάλυψα την εκδοχή με Ζερβουδάκη – Φωτίου – Σιδηρόπουλο, “κόλλησα” πάνω της και από τότε (15 χρόνια τώρα) δε λέω να ξεκολλήσω…
Και τα ποιήματα του Χρονά! Απίθανα!!
Σε ευχαριστώ για τα καλά λόγια.
Την θερμή καλημέρα μου.
Aγαπητέ Μάκη, ενώ γνωρίζω και εκτιμώ αυτή την εκτέλεση του τραγουδιού που αναφέρεις και συμφωνώ ότι είναι η πιο άρτια, προτιμώ -λόγω αδυναμίας-εκείνη με την Μελίνα.
Υπάρχει σε ένα δίσκο με τα κινηματογραφικά του Μαρκόπουλου.
Απλά υπέροχη η ερμηνεία της, που μυρίζει θεατρικότητα.
@θράσος: η Μερκούρη είχε μια μοναδική ικανότητα να ερμηνεύει τα τραγούδια (θυμήθηκα και κείνο το «καφενείον η “Ελλάς”», επίσης του Μαρκόπουλου). Μπορώ να καταλάβω τι εννοείς λέγοντας ότι προτιμάς την εκτέλεση με τη Μελίνα λόγω … αδυναμίας! Εύχομαι να μη δυσκολευτώ να βρω το cd με τα κινηματογραφικά του Μαρκόπουλου, ώστε να οσμιστώ άμεσα το άρωμα της θεατρική ερμηνείας της Μερκούρη (φαντάζομαι κυκλοφορεί στο εμπόριο).
Την καλησπέρα μου
Καλησπέρες Μάκη.
Το τραγούδι-ποίημα (φυσικά) δεν το είχα υπόψη μου και εδώ που είμαι δεν έχω ήχο, οπότε θα το ακούσω και θα σου πω άλλη στιγμή.
Στέκομαι μόνο στον "οργασμό" δημιουργίας του Μαρκόπουλου. Οι μεγάλοι συνθέτες είναι κάπως έτσι. Μιας ιδέας μύριες έπονται, διαφορετικές αλλά και ομοιογενείς.
Μεγάλη, τεράστια η αδυναμιά μου και ο θαυμασμός μου για τον Ζερβουδάκη (που απ΄όσο μαθαίνω είναι και εξαιρετικά απλός άνθρωπος). Για Παύλο φυσικά... τι να πεις!
Όντως από τις καλύτερες αναρτήσεις σου.
Φιλιά!
ΥΓ. Είπες μεγάλη κουβέντα: ο Χρονάς πρόσθεσε και άλλαξε πράγματα για χάρη της μελοποίησης. Είναι η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ ποιήματος και τραγουδιού.
Μάκη, το είχα βρει ένα καλοκαίρι στο Metropolis πριν 2 ή 3 χρόνια.Στην περίπτωση που δεν το βρεις-αν και δεν το νομίζω-άσε μου μήνυμα να στο αντιγράψω, αν θέλεις.Ξέρω την αγωνία του μουσικόφιλου ή βιβλιόφιλου να βρεις κάτι.
@south of the river: δεν είναι ευρέως γνωστό ότι έτσι ξεκίνησε ο Ζερβουδάκης και η Φωτίου (από το συγκρότημα Νέοι Επιβάτες). Και ο Μαρκόπουλος πάντα έψαχνε σε νέους μουσικούς εκείνη τη φρέσκια πνοή για τα τραγούδια του. Αλλά και οι ροκάδες – λάτρεις του Σιδηρόπουλου δε γνωρίζουν ότι το ρεπερτόριό του δεν ήταν μόνο ροκ, αλλά περιελάμβανε και τέτοιου είδους τραγούδια (ο Σιδηρόπουλος έχει τραγουδήσει και σε άλλους δίσκους του Μαρκόπουλου).
Όμορφες συναντήσεις είναι αυτές! Εύχομαι να σου αρέσει το τραγούδι όταν βρεθείς σε pc με ηχεία.
Την καλημέρα μου
@Θράσος: σε ευχαριστώ πολύ! Με την πρώτη ευκαιρία θα το ψάξω και εάν δεν το βρω θα επικοινωνήσουμε.
Σ’ ευχαριστώ και πάλι
Όντως, μία από τις καλύτερες αναρτήσεις σου! Για ένα από τα πιο συγκινητικά "χειροποίητα" τραγούδια, όπου η εναλλακτικότητα στη δημιουργία και την ερμηνεία είναι... αληθινή και όχι "πατροναρισμένη" από κάποιο τμήμα marketing.
Καταπληκτική ανάρτηση, καταπληκτικό τραγούδι! Σε υπερευχαριστούμε!!!!
@rimbaud: αχ! αυτή η ικανότητά σου να λες σε μία φράση τόσα, όσα εγώ χρειάζομαι δύο παραγράφους για να περιγράψω!
(τμήματα marketing, ε?…)
Να περνάς συχνότερα (τώρα που βρήκες τον τρόπο…)
Πολλά πολλά πολλά φιλιά
@μαργαρίτα: σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια!
Το ποιημα-τραγούδι (ή τραγούδι -ποίημα, αν θέλετε) αυτό δυστυχώς ανήκει σε μια άλλη διάσταση. Δυστυχώς γιατι ΠΟΤΕ μας δεν θα αντιληφθούμε ακριβως τη δυναμικη που κουβαλά... Σε ευχαριστούμε Χρονά, σε ευχαριστούμε Μαρκόπουλε.... Υπήρξαν και εκείνες οι ωραιες εποχές.
Ε, δεν το πιστεύω! Απάνω που ήμουν έτοιμη να ανεβάσω ένα τραγούδι με την Μαρία Φωτίου το «Πέρασε ο καιρός», από τον πρώτο δίσκο που «Οι Νέοι Επιβάτες» κυκλοφόρησαν το 1985 καθώς και το ομώνυμο «Σχετικά παράνομο» με τον πολύ νεαρό τότε Δημήτρη Ζερβουδάκη βλέπω σιγα-σιγά και με συγκίνηση τις κοινές μας καταβολές (εσύ προς το πιο… «λυρικό»)
Αυτός ο δίσκος της δεκαετίας του ’80 υπήρξε ένας απ τους αγαπημένους μου και παραμένει σαν ένα δείγμα της δυναμικής της εποχής εκείνης: Λίγο από Ξυδάκη, λίγο από Παπάζογλου, λίγο από Χειμερινούς κολυμβητές», τα νέα αυτά παιδιά, οι «Νεοι Επιβάτες» πρόσθεσαν με τη δροσιά τους ένα ακόμα φυλλαράκι στο Θεσσαλονικιώτικο αέρα της υπέροχης εκείνης δεκαετίας. -Αν σ ενδιαφέρει, υπάρχει ένα πολύ καλό άρθρο των φίλων στα «Μουσικά Προάστεια» για την απότομη αποσιώπηση της μουσικής παραγωγής της δεκαετίας του ’80 http://mousikaproastia.blogspot.com/2008/01/80.html).
Όσο για το ποστ σου άψογο, τεκμηριωμένο και με σπάνιες ευαισθησίες.
Μαθαίνω από σένα!
@clelia: είναι πάντα μεγάλη και ευχάριστη η έκπληξη να ανακαλύπτουμε τις κοινές καταβολές που έχουμε με τους άλλους (βρίσκεις ότι είμαι “προς το πιο… «λυρικό»”; Αλήθεια; Δεν το ‘χα σκεφτεί ποτέ έτσι!).
Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Περιμένω το post για τα τραγούδια των Νέων Επιβατών.
Καλή σου μέρα
Πολύ ωραία ανάρτηση, ευχαριστώ. Βασικά, ήρθα από το μπλογκ του Μπόσκο για ν' ακούσω τη Μαρία Δημητριάδη να τραγουδάει Τρύπες... Δεν την άκουσα αλλά δεν πειράζει. Αυτό εδώ το τραγούδι είναι από τα αγαπημένα μου, όπως επίσης κι αυτό του Διονύση που έχεις βάλει να παίζει.
Να προσθέσω στην ωραία σας συζήτηση ότι η πρώτη εκτέλεση είναι αυτή με τον Θέμη Ανδρεάδη και την Λίλυ Χριστοδούλου (κι όχι της Μελίνας).
Ακούστε την: http://www.youtube.com/watch?v=J1yQBL140dc
Υπάρχει επίσης η εκτέλεση του Θέμη Ανδρεάδη και της Λιλής Χριστοδούλου (http://www.youtube.com/watch?v=vFfTnrLYO6U), όπως και η εκτέλεση του Φίλιππου Σοφιανού και της Μαρίας Δημητριάδη (http://www.youtube.com/watch?v=vFfTnrLYO6U).
Δημοσίευση σχολίου