Κυριακή 31 Αυγούστου 2008

“… μέσα από το στήθος το ανοιγμένο, βγαίνει το τραγούδι μου σπασμένο.”

.
Από το 1997, που ο Αλκίνοος Ιωαννίδης αποφάσισε να εκτεθεί και ως δημιουργός (πέρα από ερμηνευτής, όπως τον γνωρίσαμε στους δύο πρώτους δίσκους του Νίκου Ζούδιαρη), μάς αποκαλύφθηκε μια ιδιαίτερη περίπτωση τραγουδοποιού, που κατάφερε να γράψει τραγούδια με δύσκολα υλικά που δεν έμοιαζαν με οτιδήποτε είχαμε ακούσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Το να μιλάει κανείς στα τραγούδια του για τον Edgar Allan Poe, να χρησιμοποιεί στους στίχους του αποσπάσματα από τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου και να εμπνέεται από διηγήματα του Gabriel Garcia Marques, ήταν κάτι που δεν είχαμε συνηθίσει στη δισκογραφία της δεκαετίας του ’90. Τέτοια τραγούδια που για κάποιους θεωρούνται “δυσνόητα” και “προσωπικά”, κατάφεραν να γίνουν επιτυχίες, να ακουστούν από τα ραδιόφωνα, να τραγουδηθούν σε παρέες με μία κιθάρα, να γεμίσουν συναυλιακούς χώρους και να κατατάξουν τον Ιωαννίδη στη γενιά των τραγουδοποιών που έδωσαν μια βαθιά ανάσα στο πολύπαθο ελληνικό τραγούδι της περασμένη δεκαετίας.

Ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα τραγούδια στη δισκογραφία του Αλκίνοου Ιωαννίδη, υπάρχει κι ένα μικρό σε διάρκεια τραγούδι, που περιλαμβάνεται στον δεύτερο προσωπικό του δίσκο, τον «Ανεμοδείκτη». Το «Σπασμένο» είναι ένα κομμάτι που σπάνια θα ακούσει κανείς στα ραδιόφωνα και στις συναυλίες. Παρ’ όλ’ αυτά, μέσα στα δύο λεπτά που διαρκεί, φανερώνει τη μοναδική ικανότητα του Αλκίνοου Ιωαννίδη να πλάθει τραγούδια απόλυτα ισορροπημένα, χρησιμοποιώντας τις μουσικές του γνώσεις και το ιδιαίτερο αισθητήριο που διαθέτει για να φτιάξει εικόνες και να περιγράψει συναισθήματα που δύσκολα μπορούν να κλειστούν σε ένα τραγούδι. Ο Ιωαννίδης καταφέρνει να δώσει την αίσθηση του σπασμένου επιστρατεύοντας ρυθμό, μελωδία, στίχους και τρόπο εκτέλεσης του κομματιού, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ένα τοπίο θρυμματισμένο. Από την αρχή μέχρι το τέλος, το τραγούδι δίνει την αίσθηση του κομματιασμένου, σαν μια φωτογραφία από θρύψαλα που άφησε πίσω του ο έρωτας χωρίς καμία πιθανότητα επανασύνδεσης των κομματιών.

Το πρώτο στοιχείο που δημιουργεί αυτή την αίσθηση, είναι ο ρυθμός. Ο Ιωαννίδης διαλέγει τα 7/8, που από μόνα τους, λόγω του μονού αριθμού από όγδοα, δημιουργούν την αίσθηση του μισού, του ανολοκλήρωτου, άρα και του σπασμένου. Ο τρόπος που χωρίζει το ρυθμό (σε 2-2-3), ενισχύει αυτή την αίσθηση, ενώ παράλληλα ο ξεκάθαρος τονισμός των ισχυρών σημείων του κάθε μέτρου, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αίσθηση του σπασμένου.
Ο Ιωαννίδης όμως, δεν αρκείται στην αίσθηση που δημιουργεί ο ρυθμός του τραγουδιού για να αποδώσει την εικόνα που επιθυμεί. Κόβει στη μέση τις προτάσεις, χρησιμοποιώντας κυρίως το συνδετικό “και”, αφήνοντάς το μετέωρο στο τέλος του κάθε στίχου. Ο τρόπο όμως που το κάνει, δεν αλλοιώνει σε καμία περίπτωση το νόημα και τη ροή των στίχων. Ο Ιωαννίδης δε θυσιάζει το νόημα του τραγουδιού για να εκμεταλλευτεί κάποιο “εφέ” για χάρη εντυπωσιασμού. Οι στίχοι του τραγουδιού κομματιάζονται κι αυτοί από πραγματική ανάγκη για να αποδοθεί η αίσθηση του σπασμένου και όχι για να εντυπωσιάσουν τον ακροατή. Το αποτέλεσμα, είναι πραγματικά πρωτότυπο:

Γκρίζα και θλιμμένη μια βροχή και
έπεφτε και σού ‘μοιαζε πολύ και
έφυγε και μ’ άφησε βρεγμένο,
στέγνωσε και μ’ άφησε σπασμένο.

Τζάμια, κρύσταλλα και γυαλικά και
θρύψαλα τα λόγια που σωπαίνω.
Θρυμματίζω σύννεφα βαριά, για
να με δει ο καθρέφτης μου σπασμένο.

Το κορίτσι που ήθελε πολλά, μου
φύτεψε μια τρύπα στην καρδιά και
μέσα από το στήθος το ανοιγμένο,
βγαίνει το τραγούδι μου σπασμένο.

Κάθε σου ματιά χαραγματιά και
κάθε χάδι σου τραυματισμένο.
Μες στα δάχτυλά σου μια φωτιά και
ένα ρόδι κόκκινο, σπασμένο.

Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης ουσιαστικά δεν τραγουδά, απαγγέλλει ρυθμικά το «Σπασμένο». Και δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά! Ένα κομμάτι που “φωτογραφίζει” το κομμάτιασμα και τη διάλυση ενός έρωτα, δε θα μπορούσε να έχει μια μελωδία με συμβατική αρμονία. Η ρυθμική απαγγελία του Αλκίνοου Ιωαννίδη που παραπέμπει στην αισθητική του hip-hop, δίνει στο τραγούδι τη μελαγχολία που απαιτείται. Η ερμηνεία του είναι εσωστρεφής, απόλυτα ταιριαστή με το περιεχόμενο του τραγουδιού και, ο καθαρός του λόγος δίνει την αίσθηση πως πρόκειται για μια αφήγηση καθαρά προσωπική που δε θα μπορούσε να βρει άλλο τρόπο να εκφραστεί, πέρα από το τραγούδι.

Το τελευταίο και καθοριστικό στοιχείο που καθιστά το «Σπασμένο» ένα πραγματικά ιδιαίτερο τραγούδι, είναι η ενορχήστρωση. Εδώ, αναλαμβάνει ο Γιώτης Κιουρτσόγλου τον τρόπο με τον οποίο θα παιχτεί το τραγούδι, δίνοντας το δικό του μοναδικό στίγμα στο τελικό αποτέλεσμα. Ό,τι ακούγεται από όργανα και ήχους, έχουν παραχθεί από τον Κιουρτσόγλου! Με ηλεκτρικό και άταστο μπάσο που παίζονται με διαφορετικούς τρόπους παράγοντας ένα ιδιαίτερο αποτέλεσμα, με παραμορφωτές, με αρμονικές και με κρουστά και τύμπανα που ο Κιουρτσόγλου αναπαράγει με το στόμα (!), αλλά κυρίως, με το αισθητήριο ενός μεγάλου δεξιοτέχνη και ολοκληρωμένου μουσικού, ο Γιώτης Κιουρτσόγλου θα μπορούσε να θεωρηθεί “συνδημιουργός” του «Σπασμένου». Η αρχική σύνθεση και ιδέα του Ιωαννίδη, ολοκληρώνεται με την μοναδική ερμηνεία του Κιουρτσόγλου και το τραγούδι κυριολεκτικά σπάει σε χίλια κομμάτια για να περιγράψει με μοναδικό και πρωτότυπο τρόπο το κομμάτιασμα ενός έρωτα.

Το «Σπασμένο» είναι ένα από τα τραγούδια του Αλκίνοου Ιωαννίδη που πιθανόν να περνάει απαρατήρητο ακόμα κι από το ίδιο το κοινό του τραγουδοποιού. Σε αυτό το κομμάτι όμως, αποκαλύπτεται το ταλέντο του Ιωαννίδη να φτιάχνει τραγούδια που έχουν πραγματικά κάτι καινούργιο να πουν. Δεν έχει καμία διάθεση να εντυπωσιάσει (αν και σίγουρα θα μπορούσε να το κάνει), παρά μόνο να τραγουδήσει πραγματικά για το κομμάτιασμα του έρωτα, για κείνη την αίσθηση του θρυμματισμένου γυαλιού που αφήνει πίσω του κάθε χωρισμός. Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης μας παρουσίασε με τον καλύτερο (και ίσως τον δυσκολότερο) τρόπο, την εικόνα από τα θρύψαλα μιας σχέσης που άλλα τραγούδια θα ήθελαν πολλά λόγια και φορτωμένες ενορχηστρώσεις για να περιγράψουν. Όσο κι αν εμείς θεωρούμε κάποια πράγματα αυτονόητα, το να φτιάξει κανείς ένα τραγούδι τέτοιας αισθητικής και ακρίβειας σαν το «Σπασμένο», δεν είναι καθόλου εύκολο. Και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης γνωρίζει καλά τον τρόπο να δημιουργεί τραγούδια εμπνευσμένα και αληθινά.
.
.

6 σχόλια:

BOSKO είπε...

πολύ ωραίο που σκαλίζεις κυριολεκτικά τραγούδια από παλιούς καλούς δίσκους! Το συγκεκριμένο του Αλκίνοου προέρχεται από ένα ομολογουμένως αγαπημένο άλμπουμ στον καιρό του.
Βασικά πέρασα να σε ειδοποιήσω για τη μεταβίβαση μιας πρόσκλησης σε μπλογκοπαίχνιδο που σου άφησα στο δικό μου blog!
Καλό βράδυ & ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!

Negma είπε...

Καλημέρα Μάκη!

Καλή χρονιά να έχουμε με πολλή και καλή μουσική για παρεΐτσα!

Θεωρώ εξαιρετική την ιδέα σου (για την υλοποίησή της δεν το συζητώ, ζωγράφισες πάλι!) να σταθείς περισσότερο στη λεπτομερή ανάλυση ενός συγκεκριμένου κομματιού. Και μάλιστα ενός τόσο ιδιαίτερου και όχι πολυακουσμένου.

Πιστεύω κι εγώ ότι κάτι άλλαξε και ομόρφυνε κάπως τα πράγματα με την εμφάνιση του Αλκίνοου στο προσκήνιο. Εύχομαι αυτό το κωλοσύστημα να αφήσει να αναδειχθούν οι όσοι "Αλκίνοοι" κρύβονται ακόμη κάπου ανάμεσά μας. Είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν...

Φιλούμπες!

South Of The River είπε...

Καλημέρα φίλε!

Μεγάλος δίσκος και ο πιο σκοτεινός του Αλκίνοου, το κομμάτι από τα αγαπημένα μου. Σημάδια ιδιοφυούς στιχουργικής, σύνθεσης και ενορχήστρωσης! Και με τον μεγάλο Γιώτη να τα σπάει στο σπασμένο κυριολεκτικά!

Να τονίσουμε ότι ο Αλκίνοος πάντα είναι ανοιχτός σε τέτοια πρωτότυπα πλάνα, όπως την απαγγελία. Το κάνει και σε άλλα τραγούδια του (Requiem, Έχω μια λέξη...).

Θα μπορούσα να γράφω γι'αυτόν ώρες. Σταματάω όμως εδώ, αν δεν έχω ήδη κουράσει. Το απεικόνισες όπως του πρέπει φίλε!

Καλημέρες!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@bosko: φυσικά και θα ανταποκριθώ στην πρόσκληση για παιχνίδι, δώσε μου μόνο λίγο χρόνο.

Την καλημέρα μου


@negma: καλώς βρεθήκαμε και πάλι. Καλό φθινόπωρο να έχουμε.
Έχω την εντύπωση πως το έσπασα πολύ το ήδη «Σπασμένο» τραγούδι του Ιωαννίδη, όμως κάποια στιγμή ήθελα να κάνω κάτι τέτοιο! Και το συγκεκριμένο κομμάτι ήταν το πιο κατάλληλο.


@south of the river: ένα από τα στοιχεία που με εντυπωσίαζε πάντα στους δίσκους του Ιωαννίδη, πέρα από τα τραγούδια του, είναι οι εξαιρετικά προσεγμένες παραγωγές: από τους μουσικούς πρώτης γραμμής (Κιουρτσόγλου, Παπαστάμου, Lynch, Λάντσιας, Πάππος, Καπηλίδης κ.α.), μέχρι τα εικαστικά με τους υπέροχους πίνακες του Άντη Ιωαννίδη, οι δίσκοι του Αλκίνοου καλλιτεχνικά και αισθητικά είναι ολοκληρωμένα έργα που παραπέμπουν σε παλιότερες εποχές της δισκογραφίας, τότε που οι δίσκοι είχαν στο εξώφυλλο πίνακες ζωγράφων και όχι τη φωτογραφία του τραγουδιστή – φίρμα.

Καλό φθινόπωρο και σε σένα

katerina.. είπε...

Μακη μου καλημερα..αρχισα το σεργιανη και βλεπω παλι ποσο καλα ζωγραφιζεις στο blog σου..τα γνωστα παλι..εκτυπωση κ χαλαρο διαβασμα απογευματακι στο σπιτι..φιλια πολλα στην οικογενεια..αντε να μαζευτουμε κι απο κοντα..

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@katerina: Καλώς βρεθήκαμε και πάλι & καλό φθινόπωρο. Κανονίστε καφεδάκι στο Θησείο και είμαι μέσα.

Φιλιά