Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009

Επανεκδόσεις δίσκων. Το κυνήγι του χαμένου θυσαυρού

.
Ελληνικοί δίσκοι που για χρόνια απουσίαζαν από τα ράφια των δισκοπωλείων, επιστρέφουν για να μας θυμίσουν αξιόλογες δουλειές που αφορούν κυρίως το ελληνικό τραγούδι των τελευταίων 30 ετών. Οι σύγχρονες επανεκδόσεις είναι εδώ για να αποκαλύψουν χαμένους θησαυρούς που πριν από μερικά χρόνια μόνο σε τίτλους γνωρίζαμε.
.
.
.

Πάνε κοντά 20 χρόνια από τότε που το cd επικράτησε στην ελληνική αγορά και άλλαξε ριζικά τον τρόπο που μέχρι τότε αγοράζαμε και κυρίως ακούγαμε μουσική. Δύσκολο να ξεχάσουμε στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’90 στις προθήκες των δισκοπωλείων τις παράλληλες εκδόσεις σε βινύλιο, cd αλλά και κασέτες. Ήταν το μεταβατικό στάδιο μέχρι την κατάργηση πρώτα της κασέτας και έπειτα του lp, και την οριστική επικράτηση του δίσκου ακτίνας.
Την ίδια περίοδο, οι εταιρείες επιδόθηκαν σε έναν αγώνα δρόμου με την επανέκδοση σε cd, όσο περισσότερων δίσκων του παρελθόντος μπορούσαν. Οι περισσότερες επανεκδόσεις της εποχής ήταν ως επί το πλείστον πιστά αντίγραφα των βινυλίων, άλλες φορές «2 σε 1» (η χωρητικότητα του νέου μέσου επέτρεπε την έκδοση δύο δίσκων lp σε ένα cd), και άλλες σε αυτόνομες εκδόσεις. Το θέμα όμως ήταν ότι σε όλη αυτή τη διαδικασία έμενε ανεκμετάλλευτο ένα μεγάλο προνόμιο του καινούργιου μέσου: η ψηφιακή επεξεργασία του ήχου. Παράλληλα, οι πρώτες αυτές επανεκδόσεις είχαν ελλείψεις που αφορούσαν κυρίως τα ένθετα των δίσκων. Η ποιότητα των εκτυπώσεων ήταν ιδιαιτέρως χαμηλή, οι στίχοι και τα σημειώματα των δημιουργών συνήθως απουσίαζαν, και η γενικότερη εικόνα υποβάθμιζε αισθητά το προϊόν. Ήταν όμως ο μοναδικός τρόπος να αποκτήσει κανείς τους δίσκους που σε πρώτη έκδοση είχαν τυπωθεί σε βινύλιο και επανεκδίδονταν πλέον σε δίσκους ακτίνας.
Λίγο αργότερα, ορισμένες από τις επανεκδόσεις του πρώτου εκείνου «κύματος» άρχισαν να αποσύρονται σταδιακά από τα ράφια των δισκοπωλείων. Για χρόνια έμεινε εκτός εμπορίου ένας μεγάλος αριθμός από αξιόλογες δουλειές που με τον καιρό απέκτησαν συλλεκτική αξία. Αξίζει στο σημείο αυτό να παρατηρήσουμε ότι, η πλειοψηφία των επανεκδόσεων που αποσύρθηκε αφορούσε κυρίως δίσκους της δεκαετίας του ’80, πριν καν δηλαδή κλείσουν μια δεκαετία «ζωής». Το ίδιο ιδιότυπο «εμπάργκο» υπέστησαν και οι δημιουργοί τους, από τη στιγμή που οι εργασίες τους δεν αποτελούσαν προτεραιότητα για τις δισκογραφικές εταιρείες και έπαψαν να επανεκδίδονται. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα καλλιτεχνών (όπως ο Βασίλης Νικολαΐδης, οι Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω, ο Μιχάλης Γρηγορίου κ.α.) που οι εργασίες τους είτε δεν εκδόθηκαν ποτέ σε cd, είτε αποσύρθηκαν μετά από το πρώτο «κύμα» επανεκδόσεων κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’90. Αυτός ο αποκλεισμός συνεχίστηκε μέχρι και τις μέρες μας, ώσπου μια νέα φουρνιά από δίσκους που κάποτε εκδόθηκαν για πρώτη φορά σε lp και τώρα ξανακυκλοφορούν σε cd, άρχισε κάπως να διαφοροποιεί το δισκογραφικό τοπίο τα τελευταία χρόνια.
.
Οι σύγχρονες επανεκδόσεις εκμεταλλεύονται άριστα τις δυνατότητες που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία και τυπώνονται πλέον με νέα ηχητική επεξεργασία. Τα ένθετα είναι συνήθως εμπλουτισμένα με φωτογραφικό υλικό, τους στίχους των τραγουδιών και τα σημειώματα των δημιουργών. Πολλές είναι βέβαια και οι περιπτώσεις όπου οι δίσκοι επανεκδίδονται με εντελώς διαφορετικό εξώφυλλο απ’ αυτό της πρώτης έκδοσης, διασπώντας έτσι τη συνοχή και την αισθητική που πρότειναν αρχικά οι δημιουργοί. Πέρα όμως απ’ τις τεχνικές λεπτομέρειες και τη μορφή, η ουσία είναι ότι μας δίνεται ξανά η δυνατότητα να ανακαλύψουμε χαμένους θησαυρούς του ελληνικού τραγουδιού που για χρόνια αναζητούσαμε στα δισκοπωλεία. Ανεξάρτητα από το εάν η ανάγκη που γεννά αυτές τις επανεκδόσεις είναι η ευαισθητοποίηση των εταιρειών για ένα υλικό που καταδικάστηκε κάποτε στην αφάνεια ή η μη διάθεση διερεύνησης καινούργιου υλικού, η νέα αυτή τάση στη δισκογραφία μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί. Ήταν καιρός να βρούμε ξανά συνδετικούς κρίκους που έλειπαν σε μια αλυσίδα που αφορά κυρίως το ελληνικό τραγούδι, και που η επιστροφή τους στις προθήκες των δισκοπωλείων μάς επιφυλάσσει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις.
.
Στο παρόν σημείωμα επιχειρείται μια πρώτη καταγραφή ορισμένων μονάχα δίσκων που στην πλειοψηφία τους κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά σε βινύλιο, και μετά απ’ την περιπετειώδη διαδρομή τους στα χρόνια που ακολούθησαν, μοιάζει να μας ξανασυστήνονται˙ σε εμάς δε μένει, παρά να τους ανακαλύψουμε απ’ την αρχή.
.
.
.

Φοίβος Δεληβοριάς. Η Παρέλαση
«(…)Ο Δεληβοριάς αποτελεί μια ζωντανή και πρωτότυπη παρουσία στο σύγχρονο αληθινό τραγούδι του τόπου μας. Μόλις δεκάξι χρονών με μεγάλο ταλέντο κι εντελώς απρόοπτα περιεκτικός και προβληματισμένος. Εύχομαι κι ελπίζω να προχωρήσει ανοδικά και ν’ αντέξει την ελληνική μας «αυριανική» πραγματικότητα. Προς το παρόν, σας στον παρουσιάζω υπεύθυνα κι από καρδιάς – που λένε». Με αυτά τα λόγια καλωσόρισε ο Μάνος Χατζιδάκις την πρώτη δισκογραφική δουλειά του Φοίβου Δεληβοριά στο σημείωμα τού δίσκου, εν έτει 1989. Η ιστορία είναι πλέον γνωστή: ο έφηβος Δεληβοριάς συστήνεται στον Χατζιδάκι ως «συνάδελφός» του, κι εκείνος τον οδηγεί ένα χρόνο αργότερα στο Σείριο για να ηχογραφήσει την «Παρέλαση». Ο δίσκος εκδόθηκε σε βινύλιο και 7 χρόνια αργότερα σε cd για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Μεσολάβησε πάνω από μία δεκαετία, περίοδος κατά την οποία εκδόθηκαν τέσσερεις ακόμα δίσκοι του τραγουδοποιού, για να ξανάρθει στο φως η πρώτη εκείνη δισκογραφική του απόπειρα, που από νωρίς μας αποκάλυψε το ταλέντο ενός απ’ τους σημαντικότερους τραγουδοποιούς του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού.
.
Άκης Πάνου. Επειγόντως
Κάθε ηχογράφηση ζωντανού προγράμματος ή συναυλίας, πέρα από ένα ριψοκίνδυνο εγχείρημα που εκθέτει «γυμνό» τον καλλιτέχνη, αποτελεί αναμφίβολα ένα μοναδικό ντοκουμέντο που καταγράφει τη στιγμή και την ατμόσφαιρα της επικοινωνίας του με το κοινό. Όταν μάλιστα πρόκειται για την επανεμφάνιση του Άκη Πάνου μετά από 31 ολόκληρα χρόνια απουσίας από τη νυχτερινή ψυχαγωγία, τότε το ηχητικό ντοκουμέντο δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ζωντανές καταγραφές του λαϊκού τραγουδιού. Στο δίσκο συναντάμε την ηχογράφηση ενός μεγάλου μέρους τού προγράμματος τού συνθέτη στο κέντρο «Επειγόντως», από τις 12 έως 26 Απριλίου 1989. Κύριος υπεύθυνος για αυτή την καταγραφή είναι ο Μανώλης Ρασούλης που οργάνωσε τις εμφανίσεις του Άκη Πάνου, ενώ ο Θοδωρής Μανίκας στο ρόλο του παραγωγού επιμελήθηκε την έκδοση του δίσκου. Στο «Επειγόντως», πέραν των 15 παλαιότερων αλλά και πιο πρόσφατων τραγουδιών του συνθέτη, ο ακροατής έχει και μία μοναδική ευκαιρία να ακούσει τον Άκη Πάνου σαν τραγουδιστή και σαν μουσικό. Η έκδοση, αν και κυκλοφόρησε σχεδόν παράλληλα σε βινύλιο και δίσκο ακτίνας, έμεινε για χρόνια εκτός κυκλοφορίας μέχρι την πρόσφατη επανέκδοσή της.
.
Μιχάλης Γρηγορίου. Ανεπίδοτα γράμματα
Ο συνθέτης Μιχάλης Γρηγορίου καταπιάστηκε με τις μελοποιήσεις ποιημάτων του Άρη Αλεξάνδρου το 1972 και εκδόθηκαν πέντε χρόνια αργότερα με τον γενικό τίτλο «Ανεπίδοτα γράμματα». Πρόκειται για τις μελοποιήσεις επτά ποιημάτων που γράφτηκαν το 1948, κατά το διάστημα που ο ποιητής ήταν εξόριστος στο Μούδρο. Ο Γρηγορίου έντυσε μουσικά τα κείμενα παντρεύοντας στοιχεία της λόγιας μουσικής και του έντεχνου τραγουδιού. Τα τραγούδια ερμηνεύουν εκπληκτικά οι νεότατοι τότε Σάκης Μπουλάς και Αφροδίτη Μάνου. Χρησιμοποιώντας ως βάση το πιάνο και ένα κουιντέτο εγχόρδων μέσα στο οποίο παρεμβαίνουν διάφορα ξύλινα πνευστά, ο συνθέτης δημιουργεί ένα μωσαϊκό από ήχους που μετατρέπουν τον ποιητικό λόγο του Αλεξάνδρου σε τραγούδι, εγχείρημα καθόλου εύκολο, δεδομένης τής ιδιαίτερης γραφής του ποιητή. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 ο δίσκος εκδόθηκε και σε cd, σύντομα όμως ακολούθησε τη μοίρα πολλών επανεκδόσεων της εποχής και για πάνω από 15 χρόνια έμεινε εκτός εμπορίου. Στην πρόσφατη επανέκδοση τον συναντάμε με διαφορετικό εξώφυλλο, με πλούσιο όμως υλικό στο ένθετο βιβλιαράκι και ιδιαίτερα προσεγμένη ηχητική επεξεργασία.
.
Τάσος Καρακατσάνης. Καπέλα
Αφορμή για το δίσκο στάθηκε η συνεργασία του συνθέτη, ενορχηστρωτή και πιανίστα Τάσου Καρακατσάνη με τους ηθοποιούς Κώστα Ζαχαράκη και Χρήστο Στέργιογλου για τις ανάγκες της ομώνυμης θεατρικής παράστασης του 1987. Ο Γιώργος Χρονάς έγραψε τα κείμενα και τους στίχους και έδωσε τίτλους στα οργανικά μέρη. O Καρακατσάνης έστησε μια πρωτότυπη μουσική ιστορία σε στιλ γερμανικού καμπαρέ. Η κυριαρχία του πιάνου σε συνδυασμό με τις θεατρικές ερμηνείες των ηθοποιών και της Κατερίνας Γιαμαλή, δημιουργούν μια ιδιαίτερη μουσική ατμόσφαιρα, εμπλουτισμένη με ηχοχρώματα της τζαζ και αρκετές δόσεις πειραματισμού, κυρίως μέσω της χρήσης συνθεσάιζερ. Μοναδικές στιγμές του δίσκου αποτελούν η ερμηνείες της αξέχαστης Μαρίας Δημητριάδη σε δύο απ’ τα τραγούδια, πραγματικά μαθήματα τραγουδιστικής τέχνης! Πρόκειται για μία πολύ ιδιαίτερη δισκογραφική εργασία που έπρεπε να περιμένει είκοσι χρόνια για να εκδοθεί σε cd. Στο δίσκο περιλαμβάνονται επίσης τέσσερα οργανικά και ένα τραγούδι από τη μουσική του συνθέτη για την τηλεοπτική μεταφορά του μονόπρακτου του Σαρογιάν «Ε, εσείς οι απέξω».
.
Βασίλης Νικολαΐδης. Ατασθαλίες

Το όνομά του έγινε γνωστό το 1981 όταν διακρίθηκε στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού που διοργάνωσε ο Μάνος Χατζιδάκις στην Κέρκυρα, και η «Οδός Σανταρόζα» έγινε το εισιτήριο του για την ελληνική δισκογραφία. Ο δίσκος «Ατασθαλίες», αν και απ’ την αρχή κυκλοφόρησε μόνο σε cd (1993), δεν παρέμεινε στα ράφια των δισκοπωλείων για μεγάλο διάστημα. Άλλωστε, είναι ο μόνος δίσκος του τραγουδοποιού που κυκλοφόρησε σε cd, αφού καμία από τις τρεις πρώτες δουλειές του στη δεκαετία του ’80 δε μεταγράφηκε από τους δίσκους βινυλίου! Με την πρόσφατη επανέκδοση του τέταρτου κατά σειρά δίσκου του, δίνεται η δυνατότητα να έρθουμε ξανά σε επαφή με τον ανατρεπτικό κόσμο των τραγουδιών ενός τροβαδούρου που οι μπαλάντες του ακολουθούν το δρόμο που χάραξε ο Georges Brassens, και με τους καυστικούς του στίχους βρίσκει τον τρόπο να περιγράφει τις ευφάνταστες ιστορίες του με όχημα το χιούμορ και την ευαισθησία του. Αναμφισβήτητα, η πιο ξεχωριστή στιγμή του δίσκου είναι η ανατρεπτική «Ιστορία της Μαρίας Νο1»˙ ένα τραγούδι – χρονικό της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που ξεκινάει από την Κατοχή, περνάει απ’ την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου, μέχρι και τη δεκαετία του ’60.
.
Θανάσης Γκαϊφύλλιας και Τα Ανάκαρα. Ωτοστόπ
Το «Ωτοστόπ» ήταν το πρώτο lp του Θανάση Γκαϊφύλλια, αφού είχε προηγηθεί λίγα χρόνια πριν το ντεμπούτο του στη δισκογραφία με ένα δισκάκι 45 στροφών. Στο δίσκο συναντάμε τον τραγουδοποιό το 1971, όταν οι κοινές εμφανίσεις του με το συγκρότημα Ανάκαρα (μέλος του οποίου ήταν και ο νεαρός Νίκος Ζιώγαλας) τους οδηγεί στο στούντιο και ηχογραφούν δώδεκα τραγούδια απολύτως ενταγμένα στο ροκ κλίμα της εποχής. Τα τραγούδια έχουν γράψει ο Γκαϊφύλλιας και Τα Ανάκαρα, ένα ο Δημήτρης Ψαριανός και ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, ένα τραγούδι ο Γιώργος Κοντογιώργος και ο Γιάννης Κακουλίδης, ενώ υπάρχουν διασκευασμένα και δύο παραδοσιακά. Πρόκειται για μία απ’ τις πιο ενδιαφέρουσες ηχογραφήσεις της εποχής, με τις ηλεκτρισμένες ενορχηστρώσεις του Γιώργου Κοντογιώργου να μεταφέρουν ατόφιο το κλίμα αμφισβήτησης της γενιάς που, εν μέσω δικτατορίας άρθρωνε το δικό της λόγο επηρεασμένη από το αμερικάνικο κυρίως ροκ μουσικό κίνημα. Σίγουρα, η επιστροφή του «Ωτοστόπ» στη δισκοθήκη μας προσθέτει ένα ακόμα κομμάτι που έλειπε απ’ το πολύχρωμο «κολάζ» της ποπ-ροκ αισθητικής των 70s.
.
Αρλέτα. Έξη μέρες
Πρόκειται σίγουρα για τον πιο αδικημένο και λιγότερο δημοφιλή δίσκο της Αρλέτας, τόσο την εποχή που κυκλοφόρησε όσο και στα χρόνια που ακολούθησαν. Ήταν ο τρίτος προσωπικός της δίσκος και η πρώτη φορά που έγραφε τη μουσική σε όλα τα τραγούδια και μελοποιούσε στίχους μιας μονάχα στιχουργού, της Παυλίνας Παμπούδη. Ακούγοντας σήμερα ξανά τις «Έξη μέρες» στην πρόσφατη επανέκδοση, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τους λόγους που δεν κατάφεραν στην εποχή τους να γίνουν τόσο γνωστές όσο τους άξιζε. Οι σκοτεινοί και άκρως σουρεαλιστικοί στίχοι της Παμπούδη, οι λυρικές μελωδίες της Αρλέτας, και οι πρωτοποριακές για την εποχή ενορχηστρώσεις του Τάσου Καρακατσάνη, μπορούν εύκολα να δικαιολογήσουν το γιατί εν έτει 1970 ο δίσκος πέρασε σχεδόν απαρατήρητος. Υπάρχουν στο δίσκο στιγμές μοναδικής αισθητικής, με την Αρλέτα να ερμηνεύει τα τραγούδια μέσα σ’ ένα κλίμα «θρησκευτικής» θα λέγαμε, κατάνυξης, και την ορχήστρα στημένη με φαντασία από τον Καρακατσάνη να πλαισιώνει τη φωνή της πλουτίζοντας το αποτέλεσμα. Ένας δίσκος που σίγουρα αξίζει πολλές ακροάσεις μέχρι να μας αποκαλύψει τα «μυστικά» του.
.
Ηλίας Λιούγκος. Νυχτερινή δοκιμασία
Το 1984, ο Ηλίας Λιούγκος εκδίδει την πρώτη του προσωπική δισκογραφική δουλειά με δικούς του στίχους, του Γιάννη Τσέρτου και της Ζωής Αντιόχου η οποία ερμηνεύει και δύο απ’ τα τραγούδια. Πρωτίστως, η «Νυχτερινή δοκιμασία» σηματοδοτεί την επανεμφάνιση στη δισκογραφία, μετά από δώδεκα χρόνια, της Φλέρυς Νταντωνάκη, που ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο τρία απ’ τα τραγούδια. Την ενορχήστρωση έκανε ο Νίκος Κυπουργός και τη διεύθυνση της ορχήστρας ο Μάνος Χατζιδάκις. Πρόκειται για έναν ιστορικής σημασίας δίσκο, τόσο για την καταλυτική παρουσία της Ντανωνάκη, όσο και για τον ιδιαίτερο τρόπο που αποτυπώνει ο νεαρός συνθέτης την προσωπική του αισθητική πρόταση για το τραγούδι, σε μία περίοδο που η νέα γενιά τραγουδοποιών άρθρωνε τον δικό της πρωτοποριακό για την εποχή λόγο. Στο επίπεδο της σύνθεσης, η μαθητεία του Ηλία Λιούγκου στο πλευρό του Χατζιδάκι είναι κάτι παραπάνω από εμφανής και στα επτά τραγούδια του δίσκου. Η πρώτη έκδοση σε δίσκο βινυλίου θεωρείται πλέον συλλεκτική, ενώ η πρόσφατη, δεύτερη κατά σειρά επανέκδοσή του, διατίθεται με διαφορετικό εξώφυλλο απ’ αυτό του βινυλίου.
.
Απόστολος Καλδάρας. Οι μπαλάντες του περιθωρίου

Ο τελευταίος δίσκος του Απόστολου Καλδάρα, εκδόθηκε σε βινύλιο δύο μόλις μήνες πριν από το θάνατό του, το Φεβρουάριο του 1990. Πρόκειται για έναν κύκλο λαϊκών τραγουδιών με κεντρικό θέμα τις παλιές κακόφημες συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά: την Τρούμπα, την οδός Σωκράτους, την πλατεία Ομονοίας, τους τεκέδες, τα πορνεία και τα καταγώγια˙ ένα ολόκληρο σκηνικό μιας άλλης εποχής, εκείνης που διαμόρφωσε το ρεμπέτικο στα προπολεμικά χρόνια και που με μοναδική τέχνη ιστορεί μέσα απ’ τα τραγούδια του ένας απ’ τους σημαντικότερους συνθέτες του ελληνικού τραγουδιού. «Οι μπαλάντες του περιθωρίου» είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να απολαύσουμε τραγούδια με γνήσια λαϊκή καταγωγή, πλασμένα με ευαισθησία και πλήρως απαλλαγμένα από το άγχος του σουξέ. Καθόλου τυχαία, ο Καλδάρας επέλεξε να ερμηνεύσουν τα τραγούδια δύο νέοι, πρωτοεμφανιζόμενοι - την εποχή εκείνη - τραγουδιστές: ο Ανδρέας Καρακότας και ο Μιχάλης Παπαζήσης. Ο δίσκος επανεκδόθηκε το 1995 σε cd. Σύντομα όμως αποσύρθηκε, μέχρι την προ τετραμήνου επανέκδοσή του από το Σείριο, διατηρώντας το εξαιρετικό εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης.
.
Κώστας Βόμβολος – Ηρακλής Πασχαλίδης. Μουσική και τραγούδια από παραστάσεις της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης»
Τα ονόματα του Κώστα Βόμβολου (γνωστός από τη συμμετοχή του στους Χειμερινούς Κολυμβητές και το συγκρότημα Primavera en Salonico) και του Ηρακλή Πασχαλίδη (παλιός γνώριμος από τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού το ’81 στη Κέρκυρα), είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την πολύχρονη πορεία της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» στη Θεσσαλονίκη. Έγραψαν μουσικές και τραγούδια για δεκάδες θεατρικές παραστάσεις από το 1984 μέχρι και το 1994, σε ένα ευρύ ρεπερτόριο που περιελάμβανε από αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, μέχρι έργα του κλασσικού ρεπερτορίου και σύγχρονα έργα ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, εκδόθηκε ένα cd με το γενικό τίτλο «Θεατρικά», που περιελάμβανε αποσπάσματα από το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών των δύο συνθετών για την Πειραματική Σκηνή. Μετά την απόσυρσή του λίγα χρόνια αργότερα, επανεκδόθηκαν δύο cd που το καθένα περιλαμβάνει ξεχωριστά τις μουσικές και τα τραγούδια τού κάθε συνθέτη. Τα περισσότερα τραγούδια ερμηνεύει η Ρούλα Μανισσάνου και οι ηθοποιοί του θιάσου (με την παρουσία της Λυδίας Φωτοπούλου να ξεχωρίζει), ενώ στο cd του Ηρακλή Πασχαλίδη συναντάμε και τη Μαρία Φαραντούρη που συμμετέχει σε δύο τραγούδια.
.
Γιώργος Ρωμανός – Το ρολόι
Υπήρξε μια εποχή που η κάθε δισκογραφική εταιρεία είχε το δικό της ραδιοφωνικό σήμα, που χρησίμευε για εισαγωγή στις εβδομαδιαίες παρουσιάσεις των καινούργιων δίσκων απ’ τα FM. Ιστορική έχει μείνει η διασκευή της «Συννεφιασμένης Κυριακής» που ήταν το σήμα της Columbia, αλλά και η εισαγωγή από το τραγούδι «Το ρολόι» του Γιώργου Ρωμανού (του πρώτου ερμηνευτή της «Μυθολογίας» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου), που στις δεκαετίες του ’60 και ‘70 αποτελούσε το ραδιοφωνικό σήμα της Lyra. Πρόσφατα εκδόθηκε ένα cd single με δύο εκτελέσεις του τραγουδιού, την ορχηστρική εκδοχή και την εκτέλεση που ο Ρωμανός ερμηνεύει το τραγούδι, και τα δύο με την ενορχήστρωση του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Λίγο πριν ο Παπαθανασίου αναχωρήσει για το Παρίσι και δημιουργήσει τους Aphrodite’s Child, ενορχήστρωσε με εκπληκτικό τρόπο «Το ρολόι», αναπαράγοντας στην εισαγωγή τον ήχο της λατέρνας με τα πρωτόγονα συστήματα της εποχής και παίζοντας τα περισσότερα όργανα. Μια ηχογράφηση με ιστορική σημασία, που στην επανέκδοση συνοδεύεται από δύο ακόμα τραγούδια του Γιώργου Ρωμανού, το «Ει, κορίτσι» και «Η αγάπη μας κοιμάται στα νερά».
.
.
.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δίφωνο, τεύχος 162, Ιούνιος 2009.
.

19 σχόλια:

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Όσο η ανάρτηση για τις επανεκδόσεις δίσκων παραμένει χρονικά τελευταία, ακούμε τα τραγούδια:

Ερωτικό για δυο αγγέλους του Φοίβου Δεληβοριά από την «Παρέλαση»

Στο σταθμό του Μονάχου του Άκη Πάνου από το δίσκο «Επειγόντως»

Ωτοστόπ, από τον ομώνυμο δίσκο του Θανάση Γκαΐφύλλια

Μόνο μην κλαις με την Αρλέτα από το δίσκο ‘Έξη μέρες»

Χρήστος Α. Μιχαήλ είπε...

Όπως πάντα περιεκτικό το άρθρο σου Μάκη.

Ένα σχόλιο για τον Δεληβοριά. Καταρχήν μου αρέσει. Κι αυτό δεν είναι κάτι που ελέγχεται (πώς λέμε "γούστα είναι αυτά").

Ωστόσο θα έλεγα πως μουσικά τουλάχιστον, αλλά και σε κάποια μέρη στιχουργικά έχει κολλήσει στις εμμονές του. Και τις εμμονές του θα έλεγα πως τις έχουμε χορτάσει μέσα στο χρόνο.

Ο δίσκος Έξω ήταν καλός, αλλά όχι όσο ο Καθρέφτης. Επίσης η ζωντανή ηχογράφηση που έκανε θεωρώ πως ήταν προχειροδουλειά από άποψης ήχου.

Αυτά βέβαια λίγο έχουν να κάνουν με την ελπιδοφόρα (τότε) Παρέλαση.

Χαιρετώ :)

Δύτης των νιπτήρων είπε...

Μάκη, πού ήσουν χαμένος; Μαύρα μάτια κάναμε.

Η "Ιστορία της Μαρίας Νο.1" είναι στον πρώτο δίσκο του Νικολαΐδη, νομίζω, την "Οδό Σανταρόζα". Στις "Ατασθαλίες" είναι το Νο. 2 με τη Μαρία από τις Φιλιππίνες...

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Χρήστος Μιχαήλ: το θέμα περί “εμμονής” που θέτεις είναι πολύ εύστοχο, και αφορά μια ολόκληρη γενιά τραγουδοποιών. Θα έλεγα μάλιστα ότι, ο Δεληβοριάς είναι ίσως απ’ τις περιπτώσεις που τις εμμονές του τις υποστηρίζει πολύ πιο καλά από άλλους συναδέλφους του (παρεμπιπτόντως, κι εμένα μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια του, άρα και οι εμμονές του!). Ο Καθρέφτης ήταν κατά τη γνώμη μου ο καλύτερος μέχρι αυτή τη στιγμή δίσκος του, αν και θεωρώ πως και το Έξω είχε πολύ καλές στιγμές, ως συνέχεια των τραγουδιών του Καθρέφτη. Όσο για το δίσκο με τις ζωντανές ηχογραφήσεις, νομίζω ότι είναι γενικότερα μια μεγάλη πληγή της ελληνικής δισκογραφίας ο κακός ήχος στις live καταγραφές. Δυστυχώς, και οι Απίθανες Περιπέτειες του Δεληβοριά δεν ξέφυγαν από τον κανόνα που θέλει τις εταιρείες να αντιμετωπίζουν ένα δίσκο με ζωντανές ηχογραφήσεις ως κάτι πρόχειρο και με τη λογική “εντάξει, καλό είναι κι έτσι”.



@Δύτης των νιπτήρων: Χάθηκα, έχεις δίκιο, αλλά προσπαθώ να επανέλθω έστω και με αναδημοσιεύσεις (προ το παρόν).

Η Ιστορία της Μαρίας ηχογραφήθηκε πρώτη φορά στο δεύτερο δίσκο του Νικολαΐδη με τίτλο Ελλάς (και όχι στον πρώτο, την Οδό Σανταρόζα). Περιλήφθηκε όμως ξανά και στις Ατασθαλίες, όχι με εκείνη την πρώτη εκτέλεση του ’84, αλλά όπως το τραγούδησε ο Νικολαΐδης με μία κιθάρα σε ραδιοφωνική εκπομπή του 902 και κυκλοφόρησε πρώτη φορά στη συλλογή Μαθήματα Πατριδογνωσίας (νομίζω ότι αυτός ο δίσκος δεν κυκλοφορεί πια στο εμπόριο). Αυτή λοιπόν η ηχογράφηση από το στούντιο του 902 μπήκε και στις Ατασθαλίες, μαζί βεβαίως με την Ιστορία της Μαρίας Νο2. Ο λόγος που στο άρθρο δίνω ιδιαίτερη έμφαση σε αυτό το τραγούδι αν και είναι παλαιότερο, είναι διότι αποτελεί ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του Νικολαΐδη, και κυρίως γιατί ο δίσκος Ελλάς δεν κυκλοφορεί (και ούτε κυκλοφόρησε ποτέ) σε cd, για να μπορέσει κανείς να ακούσει την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού.

Μιχάλης Τσαντίλας είπε...

Καλημέρα! Θα συμφωνήσω ότι ο καλύτερος δίσκος του Δεληβοριά είναι Ο Καθρέφτης. Το Έξω θα ήταν άριστο αν έλειπαν καναδυο τραγούδια εκεί προς το τέλος... Όσο για το λάιβ, φαντάζομαι ότι έγινε απλά για να εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις του προς την Sony (εξού και τα 3 δισκάκια)...

Χρήστος Α. Μιχαήλ είπε...

Κοίτα Makis, δεν ξέρω πλέον αν αποτελεί κανόνα αυτό που λες, πάντως ακόμα και σπουδαίες δουλειές δεν με άφησαν ικανοποιημένο ηχητικά, χωρίς βέβαια να είμαι ειδικός στα του ήχου- προσεκτικοί ακροατές είμαστε οι περισσότεροι και όχι επιστήμονες. Ακόμα και ο Σταυρός του Νότου στο (κοτζάμ) Μέγαρο με ξένισε. Κιθάρες είναι αυτές;

Επίσης τα λάιβ των εφημερίδων είναι απαράδεκτα επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική του low badget, όμως παράλληλα νοθεύοντας το αυτί ενός ευρύτατου κοινού με προχειροδουλειές. Ας πούμε, όταν το λάιβ του Ρέμου ξεπουλά με το Πρώτο Θέμα και της Βίσση στη Real News και αυτός ο κάκιστος ήχος μπαίνει στα σπίτια των ακροατών και γίνει συνείδηση μέσω μιας καλής λάιφ στάιλ προπαγάνδας, πώς να μην πέσουν οι προσδοκίες; Κι έπειτα πώς να γυρέψει αναγνώριση ο σωστός καλλιτέχνης και επαγγελματίας όταν έρθει η σειρά του;

Χαιρετώ.

Οδυσσέας Ξένος είπε...

Πολύ χαίρομαι που ξαναδημοσίευσες αγαπητέ Μάκη. Είχα ανησυχήσει... Κρίμα όμως που οσμιστήκαμε μόνο 4 κι όχι 11 αρώματα.

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Μιχάλης Τσαντίλας: Δεν αποκλείεται ένας live δίσκος να βγαίνει μόνο και μόνο γιατί εκκρεμεί μία υποχρέωση του καλλιτέχνη προς την εταιρεία του, αν και νομίζω ότι στην περίπτωση του Δεληβοριά (όπως και αρκετών άλλων) είναι απαραίτητο κάποια στιγμή να βρίσκεται στη δισκοθήκη μας και μια καταγραφή των ζωντανών του εμφανίσεων. Το μόνιμο πρόβλημα σε αυτές τις παραγωγές είναι ότι δεν είναι καθόλου προσεγμένες, με αποτέλεσμα να ακούγεται ο δίσκος για κάποιο διάστημα από τα ραδιόφωνα και γρήγορα να ξεχνιέται. Το ίδιο έχω παρατηρήσει και σε εμένα τον ίδιο: να αγοράζω ένα δίσκο από τις ζωντανές εμφανίσεις κάποιου καλλιτέχνη, και να ανατρέχω συχνά σε αυτόν μονάχα στις περιπτώσεις που ήμουν κι εγώ παρόν σε κάποιο από τα live του. Αυτό όμως έχει να κάνει περισσότερο με το συναισθηματικό δέσιμο της προσωπικής μου στιγμής, και όχι με το αμιγώς καλλιτεχνικό – αισθητικό αποτέλεσμα της καταγραφής του live.

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Χρήστος Μιχαήλ: πολύ σωστός, κατά τη γνώμη μου, ο προβληματισμός σου, και μακάρι να έμενε στο επίπεδο του κάκιστου ήχου μονάχα των live. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι μεγάλη πληγή για την αισθητική και τη συνείδηση του ακροατή αυτή η άνευ προηγουμένου “προσφορά” των εφημερίδων και των εντύπων σε cd (όχι μόνο των live). Η προχειρότητα και ο εξευτελισμός του μέσου (cd) και βεβαίως των καλλιτεχνών, στο μεγαλείο της. Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρέσεις, όμως θεωρώ ότι η κατάσταση έχει πλέον ξεφύγει. Οι προσδοκίες μειώνονται φίλε Χρήστο, για να προετοιμαστεί κατάλληλα το καινούργιο μέσο διάδοσης της μουσικής που θα γεννήσει νέες προσδοκίες, μέχρι να πάψει και αυτό να πουλάει…



@Οδυσσέας Ξένος: σε ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον. Μια χαρά είμαι, με τα εύκολα και τα δύσκολά μου, όπως όλοι.
Δυστυχώς, ο player που χρησιμοποιώ στο Άρωμα δε σηκώνει και πολλά τραγούδια, γιατί τότε η είσοδος και η περιήγηση στο blog γίνεται πολύ αργή και “κολλάνε” όλα. Πάντως, δεχόμαστε και παραγγελιές! Εάν θέλεις να ακούσουμε κάτι και από άλλο δίσκο, πες το μου και θα κανονιστεί πάραυτα.

Σε χαιρετώ

Οδυσσέας Ξένος είπε...

Εξάπτει την φαντασία μου και την περιέργειά μου ο δίσκος με τα θεατρικά. Κατανοώ όμως το τεχνικό πρόβλημα. Θα σε ενδιέφερε να προτείνω κάποια λύση με άλλον "ξενιστή μουσικής";

conbra είπε...

Νομίζω ότι σχόλια του τύπου συγχαρητήρια για τη δημοσίευση θα ήταν το λιγότερο άστοχα και περιττά, μένω ωστόσο στο δίσκο του Γκαϊφύλλια με τα Ανάκαρα, ένα συγκρότημα που θα μπορούσε να είχε κάνει περισσότερα. Έχω ακούσει από παλιά μέλη ωραίες ιστορίες για την ωραία εκείνη εποχή της αθωότητας του ελληνικού τραγουδιού σε σύγκριση πάντα με τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή. Σας ευχαριστώ που μου τα θυμίσατε

ένας στρατολάτης είπε...

Ωραία, δίνε καμια ιδέα, θά 'χω κανα εξάμηνο να πάρω δίσκο. Μας έφαγε όλους η βιοπάλη!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Οδυσσέας Ξένος: άργησα λίγο, αλλά κατάφερα τελικά να ανεβάσω και κάτι από τα θεατρικά που ζήτησες. Πρόκειται για το τραγούδι Η Πόλυ και ο Ουίλι Ουί, από το έργο “Κάτω από το γαλατόδασος” του Ντύλαν Τόμας σε μουσική του Ηρακλή Πασχαλίδη, με τη Ρούλα Μανισσάνου. Το έργο ανέβηκε το 1991 από την Πειραματική Σκηνή Τέχνης σε μετάφραση της Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ και σκηνοθεσία Νίκου Αντύπα.
Όσο για τον διαφορετικό …“ξενιστή μουσική” που προτείνεις, οφείλω να ομολογήσω ότι η σχέση μου με την τεχνολογία βρίσκεται σε νηπιακό επίπεδο, και μία άλλη φορά που είχα επιχειρήσει κάτι αντίστοιχο, κόντεψα να ξεχάσω και αυτά που με τόσο κόπο είχα μάθει! Λέω λοιπόν να μην το ρισκάρω, τουλάχιστον προς το παρόν.
Πάντως, σε ευχαριστώ πολύ.



@conbra: σας ευχαριστώ πολύ. Μέσα στον καταιγισμό επανεκδόσεων που δεχόμαστε ειδικά τον τελευταίο καιρό, προσπάθησα να μαζέψω κάποιους δίσκους που να αφορούν διαφορετικές εποχές και όσο το δυνατόν περισσότερα είδη του ελληνικού τραγουδιού. Δε θα ήταν λοιπόν δυνατόν να απουσιάζει το “Ωτοστόπ”, ως ένα από τα σημαντικότερα δείγματα της ροκ σκηνής εκείνης της εποχής. Και εγώ χάρηκα πολύ όταν τον είδα ξανά στις προθήκες των δισκοπωλείων μετά από τόσα χρόνια.

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη.



@ένας στρατολάτης: ιδέες υπάρχουν πολλές… Να δούμε πως θα τις ικανοποιήσουμε, από τη στιγμή που οι τιμές των περισσότερων καινούργιων δίσκων, και ειδικά των επανεκδόσεων(!) είναι σχεδόν απαγορευτικές. Μα τώρα, δίσκος που εκδόθηκε πριν από 30 χρόνια, να επανεκδίδεται και να χρειάζεσαι 18€ για να τον αποκτήσει?! Νομίζω ότι κάπου έχει χαθεί το μέτρο και η λογική.

Χάρηκα πολύ που τα ξαναείπαμε.

maya είπε...

δεν το κάνω συνήθως
αλλά να... μια καλησπέρα ήρθα να σου πω .
διάβασα βέβαια το κείμενο σου
που πάντα μαθαίνω πράματα :)))

αλλά πάνω απ'όλα αυτο ήθελα.
να δω τι κάνεις .


πολύχρωμη καλησπέρα
χχχχχχχχχχχχχχ

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@maya: καλώς την! Σε ευχαριστώ πολύ για το γλυκύτατο comment. Να περνάς όποτε θες και να λες όσες καλησπέρες θέλεις. Πάντα ευπρόσδεκτη.
Σε ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον. Είμαι καλά, αν και λίγο πιεσμένος με τους χρόνους μου, και μια καθημερινότητα που “με τραβάει απ’ το μανίκι” που έλεγε κάποτε κι ο Σαββόπουλος για “το Κόμμα”… Τα καταφέρνω πάντως, και συνεχίζω να ελπίζω σε καλύτερες μέρες και κυρίως με μια καλύτερη ποιότητα στην καθημερινότητά μου. Όπως όλοι, δηλαδή…

Σε φιλώ

Οδυσσέας Ξένος είπε...

"Η Πόλυ και ο Ουίλι Ουί" με συνοδεία όμποε είναι υπέροχο. 1000 ευχαριστώ φίλε. Είσαι πολύτιμος ! Θα προσπαθήσω να το βρω και να το αγοράσω.

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Οδυσσέας Ξένος: να ‘σαι καλά Οδυσσέα. Φαντάζομαι δε θα δυσκολευτείς καθόλου να βρεις το cd του Πασχαλίδη.
Καλή ακρόαση, λοιπόν.

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα,
Εξαιρετική η ανάρτησή σου για ακόμη μια φορά.
Θα σταθώ λίγο στον Γιώργο Ρωμανό. Ένα ταλέντο μοναδικό που υπέγραψε ίσως και το πιο ψυχεδελικό τραγούδι την 'Μαρίνα'.
Τραγούδι που το βρίσκουμε και σε cd συλλογή που έχει το δίσκο του 'Δυο μικρά γαλάζια άλογα', τραγούδια Χατζιδάκι και δικά του live 'στα Διονύσια' και κάποια δικά του τραγούδια στο studio.
Μακάρι να τον δούμε κάποια στιγμή live!!!
Θα τα ξαναπούμε...
Κώστας 'The Fuzzy Snail'

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Κώστας 'The Fuzzy Snail': έχεις απόλυτο δίκιο για τον Ρωμανό. Χωρίς να είμαι και σίγουρος, έχω την εντύπωση ότι έχει πάψει εδώ και χρόνια να κάνει εμφανίσεις. Δεν ξέρω καν εάν ασχολείται πια με το τραγούδι. Και θα είναι κρίμα εάν ισχύει κάτι τέτοιο. Ένα από τα μεγάλα ταλέντα της εποχής, πολυσύνθετος τραγουδοποιός – ερμηνευτής, που μπορούσε με την ίδια ευκολία να ερμηνεύει Χατζιδάκι (και μάλιστα όχι και τα πιο “εύκολα” τραγούδια του) και αμέσως μετά να πειραματίζεται με ροκ – ψυχεδελικούς ήχους. Πολύ πρωτοποριακά πράγματα για την εποχή του.

Σε ευχαριστώ πολύ για την επίσκεψη
Να μη χανόμαστε…