"...όσοι απ' ορμή νεανική, την άνοιξη με το αίμα τους πληρώνουν..."

Ο τραγουδοποιός Γιώργος Φραντζολάς

Στις πρόσφατες κυκλοφορίες δίσκων του Δεκεμβρίου - αν και σαφώς λιγότερες σε αριθμό από άλλες χρονιές - μπορεί κανείς να βρει ιδιαίτερα αξιόλογες εργασίες, είτε αυτές εκδόθηκαν από μεγάλες εταιρείες είτε από μικρότερες ανεξάρτητες παραγωγές. Ανάμεσά σε αυτές ξεχωρίζει ο καινούργιος δίσκος του Βαγγέλη Κοντόπουλου με τίτλο Όλα είναι αλλού, με βασικό ερμηνευτή τον Χρήστο Θηβαίο και τη συμμετοχή του Αλκίνοου Ιωαννίδη, του Μάκη Σεβίλογλου, της Μαρίας Λούκα και των On the road. Τα στοιχεία που καθιστούν τον δίσκο του Βαγγέλη Κοντόπουλου έναν από τους ωραιότερους που κυκλοφόρησαν το τελευταίο διάστημα, είναι αντικείμενο μιας άλλης, ξεχωριστής αναφοράς που αξίζει να γίνει κάποια στιγμή. Στο παρόν κείμενο, ο δίσκος Όλα είναι αλλού είναι μονάχα η αφορμή για να επισημάνουμε την ιδιαίτερη περίπτωση του Γιώργου Φραντζολά, που στη συγκεκριμένη εργασία υπογράφει τους στίχους στα περισσότερα τραγούδια. Και είναι αυτή η “καινούργια” ιδιότητα του Φραντζολά που μας γυρίζει πίσω, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 όπου τον συναντάμε για πρώτη φορά με την ιδιότητα του τραγουδοποιού.

Το 1994, σε ανεξάρτητη παραγωγή του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης φτάνει στα δισκοπωλεία ο πρώτος δίσκος του Γιώργου Φραντζολά με τίτλο Νύχτα από σεντέφι. Παρόλο που η πρώτη φορά που τον συναντάμε στη δισκογραφία είναι λίγα χρόνια πριν, με ένα τραγούδι σε δική του μουσική και στίχους της Χριστίνας Ματθαίου (Τα μεσημέρια τα καλοκαιρινά που βρίσκεται στον δίσκο του Θανάση Γκαϊφύλλια Βραδυάζει), η Νύχτα από σεντέφι είναι πρακτικά ο πρώτος κύκλος τραγουδιών με τον οποίο ο Φραντζολάς συστήνεται στο κοινό. Πρόκειται για μία καθαρά βορειοελλαδίτικη υπόθεση, μιας και ο δίσκος ηχογραφήθηκε στο Studio Αγροτικόν στη Θεσσαλονίκη και τις ερμηνείες των τραγουδιών ανέλαβε η Μαρία Φωτίου με τη συμμετοχή του Θανάση Γκαϊφύλλια, της Λίας Τζιαμπάζη και της Παιδικής Χορωδίας Ξάνθης. Ο Γιώργος Φραντζολάς υπογράφει τη μουσική και τους στίχους στα 12 τραγούδια του δίσκου που σε γενικές γραμμές κινούνται πάνω σε λαϊκές φόρμες, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν λείπουν και οι “τζαζ” πινελιές που με αριστοτεχνικό τρόπο αναδεικνύει με τις ενορχηστρώσεις του ο Κώστας Βόμβολος, συνεπικουρούμενος από μία ομάδα άριστων μουσικών όπως ο Θοδωρής Ρέλλος στο σαξόφωνο και ο Φλώρος Φλωρίδης στο κλαρίνο.
Η Μαρία Φωτίου προσφέρει ίσως τις καλύτερες ερμηνείες της από την εποχή των Νέων Επιβατών, και ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας συμμετέχοντας μόλις σε 2 τραγούδια προλαβαίνει να δώσει το δικό του στίγμα σε ένα δίσκο που στην εποχή του πέρασε σχετικά απαρατήρητος. Τραγούδια όπως το Έρχεται η αγάπη, Νύχτα από σεντέφι, Έλα και πάρε με μαζί, και Μισό ποτήρι (ίσως το μοναδικό που μεταδόθηκε περισσότερο από τα ραδιόφωνα της εποχής), έδωσαν απ’ την αρχή το σαφές στίγμα της δημιουργίας του Φραντζολά: τραγούδια φτιαγμένα με έμπνευση και πρωτοτυπία, που μοναδικό τους προορισμό έχουν να τραγουδηθούν από παρέες, και που αφήνουν στον ακροατή μία γλυκιά αίσθηση καθαρού αισθήματος και αβίαστης ανάγκης για ανθρώπινη επικοινωνία μέσω του τραγουδιού.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1999, η Καίτη Κουλλιά ερμηνεύει τα καινούργια τραγούδια του Γιώργου Φραντζολά στο δίσκο Εδώ ξυπνούν τα όνειρα. Τις ενορχηστρώσεις των 11 τραγουδιών αναλαμβάνει η Ευανθία Ρεμπούτσικα, ενώ για ακόμα μία φορά σημαντικοί μουσικοί πλαισιώνουν την ορχήστρα: ο Θόδωρος Κοτεπάνος στο πιάνο, ο Πλούταρχος Ρεμπούτσικας στο τσέλο και στο ακορντεόν, ο Μιχάλης Διακογιώργης στα κρουστά και η Στέλλα Κυπραίου στην κιθάρα, είναι μερικά μόνο απ’ τα ονόματα που δίνουν ζωή στα τραγούδια. Και η Καίτη Κουλλιά, έχοντας στις αποσκευές της ένα πλούσιο και καλά δουλεμένο φορτίο με ρίζες στο παραδοσιακό τραγούδι, ερμηνεύει τις μουσικές και τα λόγια με ακρίβεια και την εσωτερική ένταση που τους ταιριάζει. Σε αυτή τη δεύτερη εργασία, ο Φραντζολάς φτιάχνει μελωδίες πιο χαμηλόφωνες σε σχέση με την πρώτη του δουλειά. Δεν απουσιάζουν κι εδώ οι λαϊκοί δρόμοι και ρυθμοί, όπως για παράδειγμα στο “βαλκανικό” Στου κόσμου την ανατολή, στο χασάπικο Στης νύχτας το μελάνι και στο τραγούδι που κλείνει τον δίσκο με τίτλο Τα όνειρα. Αυτή τη φορά όμως οι μελωδίες κρύβουν πιο πλούσιες αρμονίες και μοιάζει να κινούνται με περισσότερη άνεση στο χώρο αυτού που συνήθως αποκαλούμε «έντεχνο» τραγούδι. Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης συμμετέχει στο ομότιτλο Εδώ ξυπνούν τα όνειρα, ενώ στο δίσκο υπάρχει κι ένα τραγούδι σε στίχους ανώνυμου, προερχόμενοι από το χωριό Γκαλλιτσανό της Καλαβρίας.

Αξίζει να σταθούμε για λίγο στο σημείωμα του Γιώργου Φραντζολά στο εσώφυλλο του δίσκου:

«Λένε πως η θάλασσα είναι καθώς η ψυχή μας και η ψυχή, θάλασσα. Άλλοι πάλι λένε πως από τα δάκρυα των ανθρώπων έγινε η θάλασσα αλμυρή.

Τα τραγούδια ετούτα ταξιδεύουν μεσ’ του νερού τις φλέβες και αντικρύζουν τα άσπρο της μέρας να αναδύεται μέσα απ’ το πέλαγο.

Εδώ ξυπνούν τα όνειρα. Απ’ τα νερά της Αγια-Βαρβάρας στη Δράμα ως την άνοιξη του ’86 στο κάστρο της Μύρινας. Κι από κει στα Αγρίδια και στο Σχοινούδι της Ίμβρος, στο καράβι που χάθηκε στη Σάμο κι από κει αλλού. Στα λόγια υφαίνονται ακόμα ένα πλήθος μνήμες. Οι τόποι, τα πράγματα και τα πρόσωπα που νοτίζουν το μέσα πέλαγος με θαλπωρή.

Όποια παρηγοριά μου δόθηκε γράφοντάς τα, εύχομαι να συνοδεύει το άκουσμά τους.

Ξάνθη, 12 Ιανουαρίου ‘99»

Αυτές οι αναφορές του Γιώργου Φραντζολά στη θάλασσα και το υγρό στοιχείο που συναντάμε στο παρόν κείμενο, θα τον ακολουθήσουν επίμονα από δω και στο εξής σε στιχουργικό επίπεδο στην – κατά τα άλλα σποραδική – μετέπειτα παρουσία του στη δισκογραφία. Αν και μετά τον δίσκο Εδώ ξυπνούν τα όνειρα δεν τον συναντάμε μέχρι και σήμερα με δικούς του ολοκληρωμένους κύκλους τραγουδιών, βρίσκουμε ορισμένα ακόμα τραγούδια του σε προσωπικούς δίσκους ερμηνευτών.
Την επόμενη χρονιά η Αφεντούλα Ραζέλη ερμηνεύει 2 τραγούδια (Με γυρίζεις, Και το βράδυ ουζάκι) στον δίσκο Στη φωτιά να ρίχνεις μέλι, ενώ το 2004, και πάλι η Καίτη Κουλλιά ερμηνεύει ακόμα 2 τραγούδια του στον προσωπικό της δίσκο Η αγάπη λάθη συγχωρεί. Το ένα απ’ τα δύο είναι το Μισό ποτήρι που πρώτη ερμήνευσε η Μαρία Φωτίου στη Νύχτα από σεντέφι. Το δεύτερο, είναι ίσως το μόνο τραγούδι του Γιώργου Φραντζολά που έμελε να γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό.
Πρόκειται για τον Ωκεανό, που στο δίσκο παρουσιάζεται σε δύο εκδοχές, η μία περισσότερο ακουστική και η άλλη λίγο πιο “πειραγμένη” σε διασκευή των Micro. Το τραγούδι βρήκε μεγάλη ανταπόκριση μέσω των ραδιοφωνικών σταθμών, αν και όπως συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις, λίγοι γνώρισαν και εξακολουθούν να γνωρίζουν ποιος είναι ο δημιουργός του. Από κει και μετά, ακολουθεί ένα διάστημα 7 χρόνων που απουσιάζει απ’ τη δισκογραφία, μέχρι και την πρόσφατη κυκλοφορία τού Όλα είναι αλλού όπου για πρώτη φορά τον συναντάμε αποκλειστικά στο ρόλο του στιχουργού.
Η ιδιότητα του εκπαιδευτικού (καθηγητής Λυκείου στην Ξάνθη) και του δοκιμιογράφου, δεν εμπόδισε τον Γιώργο Φραντζολά να διαγράψει μέχρι τώρα μία αξιόλογη – αν και παραγωγικά μικρή – πορεία στην ελληνική δισκογραφία. Ξεκινώντας ως συνθέτης, έπειτα ως τραγουδοποιός και πρόσφατα ως στιχουργός, η γραφή του τόσο στο μουσικό όσο και στο στιχουργικό πεδίο έχει τη φρεσκάδα της δημιουργίας με υλικά που η πηγή τους μοιάζει να αναβλύζει μέσα απ’ τις παρέες και τη συλλογική εμπειρία. Τραγούδια απαλλαγμένα από τα κλειστοφοβικά σύνδρομα που ταλαιπωρούν σε επίπεδο θεματολογίας το ελληνικό τραγούδι εδώ και δύο δεκαετίες, ο Φραντζολάς, ως γνήσιος ερασιτέχνης του τραγουδιού (με την έννοια του εραστή της Τέχνης, και όχι του ημιμαθούς που πασχίζει να μοιάσει στα είδωλά του), διατηρεί την πολυτέλεια να εμφανίζεται στη δισκογραφία όποτε οι συνθήκες ή/και η έμπνευσή του το επιτρέπουν.

 

Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο www.musicpaper.gr