“...θριαμβικά να τραγουδάμε και στο τέλος να πηδάμε, δίχως φόβο στο κενό”

.

Η φετινή χρονιά επιφύλαξε μια ευχάριστη έκπληξη σε όσους αναζητούν στην ελληνική δισκογραφία νέες προτάσεις και δουλειές δημιουργών που να έχουν κάτι πραγματικά καινούργιο να πουν. Απάντηση σε όσους ισχυρίζονται ότι “δε βγαίνουν πλέον καλά τραγούδια” και ότι “οι νέοι δημιουργοί στερούνται έμπνευσης”, είναι ο δίσκος του 29χρονου τραγουδοποιού Θέμου Σκανδάμη με τίτλο «Μακροβούτι». Ο δίσκος ηχογραφήθηκε πέρσι και κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2008 από την εταιρεία «Καθρέφτης», μια ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία που φροντίζει μεταξύ άλλων να φιλοξενεί νέους συνθέτες και τραγουδοποιούς που οι μεγάλες δισκογραφικές απορρίπτουν χρησιμοποιώντας τις γνωστές δικαιολογίες: ότι τα τραγούδια τους είναι δυσνόητα, απευθύνονται σε περιορισμένο κοινό και άλλα παρόμοια. Στον «Καθρέφτη» και σε άλλες ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρείες (όπως για παράδειγμα στη «Μικρή Άρκτο» του Παρασκευά Καρασούλου και στον «Τροχό» των αδερφών Αλέξη και Δημήτρη Βάκη), μπορεί κανείς να συναντήσεις δουλειές σαν αυτή του Θέμου Σκανδάμη που ευωδιάζει από το άρωμα της σύγχρονης αυθεντικής δημιουργίας και που “μιλάει” καθαρά, πειραματίζεται, αφουγκράζεται και εκφράζει το σήμερα.

Τα 15 τραγούδια που περιλαμβάνονται στο «Μακροβούτι», ακολούθησαν την πορεία που συνήθως παίρνουν τα τραγούδια πριν βρουν το δρόμο προς τη δισκογραφία: τη δοκιμασία τους στο κοινό. Ο Σκανδάμης τραγούδησε τα τραγούδια του σε συναυλίες και μουσικές σκηνές πριν ηχογραφηθούν, κάτι που μπορεί να διακρίνει κανείς ακούγοντας προσεκτικά το «Μακροβούτι». Στο δρόμο του βρέθηκαν η Μάρθα Φριτζήλα και η Σταυρούλα Παυλίκου που με τις ερμηνείες τους πλούτισαν το αποτέλεσμα και όρισαν σε μεγάλο βαθμό την γενική αισθητική του δίσκου. Τα τραγούδια είναι δουλεμένα και πολύ καλά στημένα, η συνολική αίσθηση του άλμπουμ είναι ότι ο ήχος τους “χτίστηκε” κομμάτι – κομμάτι με τη συμβολή όλων των μουσικών (όπως μας πληροφορεί ο δημιουργός τους στο ένθετο του δίσκου), αλλά και με την εμπειρία που προσφέρει η δοκιμασία τους στο κοινό. Τραγούδια πραγματικά “χειροποίητα”, απαλλαγμένα από το άγχος του σουξέ, με μελωδίες που έχουν την ταυτότητα του δημιουργού τους και λόγια που ξέρουν να σε “παγιδεύουν” στην αλήθεια τους:

Ξώβεργα

Δεν τραγουδάει τ’ άτυχο πουλί την ξώβεργα του
Ούτε το ψάρι το βουβό τα δίχτυα του θανάτου
Τη σφαίρα που τον ξάπλωσε ο λύκος δεν την ξέρει
Δεν έχει λόγια το έντομο για το δικό μου χέρι.

Μονάχα αυτός που πιάστηκε στον Έρωτα αυτός
ο δύσμοιρος αυτός ο τυχερός
μετράει της παγίδας του τις χάρες
τα μάνταλα και τις χρυσές αμπάρες
Δανείζεται φωνή απ’ το δόκανό του
Τραγούδι για να φτιάξει απ’ το χαμό του.

Με μιαν απόκρυμνη φωνή δική του όσο και ξένη
Μ’ έναν τρελό κι ένα παιδί τις νύχτες παραβγαίνει
Πέτρες πετάει του φεγγαριού μιλάει του αποσπερίτη

Τους δείκτες σπάει του ρολογιού και δε θυμάται σπίτι.

Ο Θέμος Σκανδάμης αφήνεται στη δίνη των ίδιων του των τραγουδιών!

Διονυσιασμένος τραγουδάει τα ιδιόμορφα «Κάλαντα» και κραυγάζει: “γιατί να μη με θέλει, που να πνιγεί στο μέλι / γιατί να μη με θέλει, που να την φαν οι αγγέλοι”. Πίνει τον καφέ του σ’ ένα «Καφενείο», όπου είναι “κάθε τζούρα μια λέξη ανείπωτη”, πιάνεται στην «Ξώβεργα» του Έρωτα και τραγουδά για κάποια «Λυκάκια» που “μες στη νύχτα μου φωλιάζουν”. Σαρκασμός και σκωπτική διάθεση με το βλέμμα στραμμένο στον ουρανό στο «Διαστημικό μωρό», “κυκλοθυμική διαταραχή” και ένα ζευγάρι φτερά με την συμβουλή του Έρωτα πως “η πτήση θέλει δύο”. Παίρνει θέση στα «Οδοφράγματα» και με λοξή παιχνιδιάρικη ματιά μας αφοπλίζει τραγουδώντας:

Πάνω που μοσχομύριζα σαπούνι και παντόφλα
Πάνω που πανηγύριζα παρέδωσα τα όπλα
Πάνω που ό,τι γυάλιζε μου φαίνονταν χρυσός
Τόσο Vovos αυτός ο Babis γύρω μου κι εντός.

Εικόνες παιδικές που μετατρέπονται ξαφνικά σε μεθυσμένο ρεμβασμό πάνω σε μια «Ταράτσα», και κάπου εκεί ο Καραγκιόζης (να θυμίσω πως Καραγκιόζης στα ελληνικά σημαίνει ο μαυρομάτης), κρυμμένος καλά στους στίχους του Σκανδάμη να γελάει με τον καιρό:

Τρελάθηκαν οι μέρες μου κι ανάποδα κυλούν
Τρελάθηκαν κι οι σφαίρες μου και μένα κυνηγούν
Μα εκεί βαθιά στην κόλαση είναι μια πηγή
Και τραγουδάει καπνίζοντας παρηγοριάς πουλί.

Πως μας κοιτάει ερωτευμένος ακροβάτης ο καιρός
Και γελάει καμπουριασμένος μαυρομάτης ο καιρός.

Η μουσική του Θέμου Σκανδάμη έχει στοιχεία πειραματισμού που σε καμία περίπτωση όμως δεν αποπροσανατολίζουν τον ακροατή από την ουσία του τραγουδιού. Εδώ δε θ’ ακούσει κανείς φλύαρες μουσικές αναζητήσεις και πειραματικές ακροβασίες. Ούτε θα ακούσει φορτωμένες ενορχηστρώσεις και μελωδίες με τις γνωστές συνταγές των δίσκων, που περιλαμβάνουν δυο – τρία τραγούδια που προορίζονται για σουξέ, άλλα δύο που είναι μπαλάντες, κάνα – δυο ζεϊμπέκικα για λαϊκή κατανάλωση και ακόμα δυο – τρία τραγούδια για να γεμίσει ο δίσκος. Οι πειραματισμοί στις μελωδίες του Σκανδάμη έχουν ουσία: να γεννηθούν τραγούδια αληθινά, απαλλαγμένα από τη σοβαροφάνεια, διατηρώντας πάντα ένα μέτρο που δεν αφήνει το αποτέλεσμα να γίνει κουραστικό ή εξεζητημένο. Σε μία συνέντευξή του στον Αλέξη Βούκαλη, ο Θέμος Σκανδάμης προσδιόρισε τον χαρακτήρα του δίσκου ως εξής: «Ο χαρακτήρας του άλμπουμ, λοιπόν, είναι πολύ προσωπικός και αντικειμενικός ταυτόχρονα, δηλαδή πλήρως αντιφατικός, ερωτικός και πεισιθανάτιος, μελοδραματικός και χαζοχαρούμενος, πολιτικός και αυτοαναφορικός - με μία λέξη ανθρώπινος. Τουλάχιστον αυτή είναι η φιλοδοξία του». (ολόκληρη η συνέντευξη βρίσκεται εδώ, στο site avopolis.gr).

Είναι ελπιδοφόρο για το ελληνικό τραγούδι να παίρνουν το δρόμο της δισκογραφίας εργασίες νέων τραγουδοποιών όπως του Θέμου Σκανδάμη. Αν προσθέσει κανείς δίπλα του μια σειρά νέων δημιουργών, όπως τη Δανάη Παναγιωτοπούλου, τον Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη, το τρίδυμο Καραμουρατίδη – Ευαγγελάτου – Μποφίλιου, τον Γιάννη Χαρούλη και αρκετούς ακόμα, θα διαπιστώσει πως υπάρχει ένα γερό οπλοστάσιο νέων δημιουργών που είναι ικανοί να αλλάξουν τους συσχετισμούς στο πολύπαθο ελληνικό τραγούδι. Αρκεί η δουλειά τους να μπορέσει να βρει τον δρόμο προς το κοινό. Αρκεί οι ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρείες να συνεχίσουν να τολμούν την έκδοση τέτοιων εργασιών, οι μουσικές σκηνές να ανοίξουν τις πόρτες τους σε νέους δημιουργούς, τα ραδιόφωνα να απεμπλακούν από τη λογική του “τι θέλει να ακούσει ο κόσμος” και να αφήσουν στην άκρη τις play-list με τις προκάτ επαναλαμβανόμενες επιλογές. Αξίζει ένα μεγάλο «Μακροβούτι» στο καλό ελληνικό τραγούδι, και ο Θέμος Σκανδάμης αποτελεί ένα από τα παραδείγματα που αξίζει να ακούσει κανείς. Για το τέλος, ας κρατήσουμε τους στίχους του τραγουδιού που αποτελεί και τον επίλογο του δίσκου:

Ολομόναχοι μαζί

Καβάλα στο γέλιο πηγαίνουμε
καβάλα στο κλάμα γυρνάμε
τοπία ρίχνουνε το φέγγος τους επάνω μας
κι εμείς τραγουδάμε

Κι εμείς τραγουδάμε στους ανέμους
που αδιάφορα περνούν
πάνω απ’ τα όνειρά μας
Ολομόναχοι μαζί…

Σημείωση: οι φωτογραφίες είναι από το ένθετο του δίσκου, καθώς και από το site της δισκογραφικής εταιρείας Καθρέφτης.

.