Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2008

Παιδική δισκοθήκη. Α’ μέρος

Από την Λιλιπούπολη μέχρι την Μπαλονοχώρα...

Δε χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερα παρατηρητικός για να διαπιστώσει ότι, στα δισκοπωλεία, μεταξύ των κατηγοριών (λαϊκό, έντεχνο, ελαφρό, κλπ) μέσω των οποίων επιχειρείται η ταξινόμηση των δίσκων, υπάρχει μια ιδιαίτερη γωνιά με τα “Παιδικά”. Οι δισκογραφικές εταιρείες, χρόνια τώρα, έχουν στρέψει το βλέμμα τους στην μαζική έκδοση δίσκων με παιδικά τραγούδια και παραμύθια, απευθυνόμενοι κυρίως στους γονείς που ψάχνουν ποιοτικούς τρόπους για να ψυχαγωγήσουν τα παιδιά τους. Όμως, τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι δισκογραφικές, κάθε άλλο παρά ποιοτικά είναι. Η πλειοψηφία των παραγωγών είναι εξαιρετικά πρόχειρα ηχογραφήματα που ακολουθούν γνωστές και ξεπερασμένες “μεθόδους” διαπαιδαγώγηση, με τραγούδια και παραμύθια που θαρρεί κανείς ότι απευθύνονται σε ανθρώπους μειωμένης αντίληψης και αισθητικής!

Η μεγάλη πλειοψηφία των παιδικών δίσκων, αποτελείται από κάτι άθλιες φτηνές ηχογραφήσεις που χρησιμοποιούν παιδιά (ή, ακόμα χειρότερα, ενήλικες που προσπαθούν να μιμηθούν τα παιδιά), τα οποία συνήθως με τη συνοδεία ενός συνθεσάιζερ “ερμηνεύουν” τα γνωστά, χιλιοειπωμένα τραγούδια όπως το «Μια ωραία πεταλούδα», το «Ένα φράγκο η βιολέτα» και άλλα παρόμοια. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα τέτοιων ηχογραφήσεων είναι επιεικώς απαράδεκτο, και το χειρότερο είναι ότι, όχι μόνο δεν καταφέρνουν να καλλιεργήσουν τη φαντασία και την αισθητική των παιδιών, αλλά αντίθετα, τα προετοιμάζουν με τον καλύτερο τρόπο ώστε αργότερα να δεχτούν με μεγαλύτερη ευκολία τα υπόλοιπα προϊόντα υποκουλτούρας που προωθούν οι εταιρίες, ώστε να διαβούν (ενήλικες πια) τις πόρτες των νυχτερινών κέντρων και να εκτονωθούν εν μέσω λουλουδιών με τραγούδια αντίστοιχης αισθητικής με αυτά που άκουγαν παιδιά. Όσο για τις ηχογραφήσεις παραμυθιών, εκεί τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: απονευρωμένη γλώσσα, δίχως ίχνος φαντασίας, “ερμηνείες” που θυμίζουν το διδακτικό ύφος της γεροντοκόρης δασκάλας περασμένων καιρών, και επιλογή παραμυθιών που απροκάλυπτα προωθούν τον συντηρητισμό, την ηττοπάθεια και την ηθική της μιζέριας και της αποχαύνωσης.

Ενώ στους υπόλοιπους τομείς, όπως για παράδειγμα στο παιδικό βιβλίο, παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες μια σημαντική προσπάθεια με προσεγμένες εκδόσεις, για τις οποίες εργάζονται παιδοψυχολόγοι και αξιόλογοι συγγραφείς με σκοπό την αναβάθμιση του προϊόντος, στη δισκογραφία το τοπίο είναι το ακριβώς αντίθετο: όλο και χειρότερες παραγωγές, ακόμα πιο πρόχειρες, ύποπτα υποβαθμισμένες, χωρίς καμία διάθεση για βελτίωση της αισθητικής και του περιεχομένου τους. Αυτό βεβαίως, δε σημαίνει ότι ανάμεσά τους δεν μπορεί να βρει κανείς και τρομερά αξιόλογες παραγωγές δίσκων με παιδικά τραγούδια. Το κακό όμως είναι ότι, απ’ τη μια αποτελούν μειοψηφία μέσα στο σύνολο των παραγωγών, και απ’ την άλλη, οι πιο αξιόλογοι δίσκοι με παιδικά τραγούδια εκδόθηκαν κατά το παρελθόν, δημιουργώντας την ελπίδα ότι θα υπάρξει και η ανάλογη συνέχεια, κάτι το οποίο τελικά δε συνέβη.

Με αφορμή τις παραπάνω σκέψεις, το Άρωμα του Τραγουδιού ανοίγει την Παιδική δισκοθήκη του και με μία σειρά κειμένων, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τις πιο αξιόλογες παραγωγές παιδικών τραγουδιών και παραμυθιών που αποτελούν τις εξαιρέσεις στον κανόνα που αναφέραμε. Η σειρά που θα ακολουθήσει η παρουσίαση δε θα είναι χρονολογική, αλλά (όσο το δυνατόν) θεματική. Παιδικά τραγούδια που γράφτηκαν για το θέατρο και το ραδιόφωνο, ανεξάρτητες παραγωγές που με το δικό τους τρόπο σημάδεψαν τα παιδικά μας ακούσματα και εργασίες σημαντικών δημιουργών που αντιμετώπισαν το παιδικό τραγούδι με την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητα που του αρμόζει. Μέσα σ’ αυτή τη διαδικασία, ελπίζω να ανακαλύψουμε μαζί την κρυμμένη παιδική μας αθωότητα, τα ακούσματα που διαμόρφωσαν την αισθητική μας, κύκλους τραγουδιών που δημιούργησαν “σχολή” στο παιδικό τραγούδι και νέες, πολύ αξιόλογες προσπάθειες που αντιστέκονται στην οργανωμένη υποβάθμιση που επιχειρούν οι εταιρείες σ’ ένα τόσο ευαίσθητο κομμάτι του ελληνικού τραγουδιού.

----------------------------------
Εδώ Λιλιπούπολη


Ένα αφιέρωμα στην παιδική δισκογραφία, δε μπορεί παρά να ξεκινάει με έναν δίσκο – σταθμό που άλλαξε ριζικά την μέχρι τότε αντίληψη για το πώς οφείλει να είναι στην πραγματικότητα το τραγούδι που απευθύνεται στα παιδιά. Δε θα είναι καθόλου υπερβολικό αν πούμε ότι, η παιδική δισκογραφία χωρίζεται σε προ-Λιλιπούπολης, και μετά-Λιλιπούπολης εποχή!

Όταν η Ελένη Βλάχου και η Ρεγγίνα Καπετανάκη χτύπησαν την πόρτα του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και κατέθεσαν την πρότασή τους για μία σειρά παιδικών ραδιοφωνικών εκπομπών, ίσως ο μόνος που μπόρεσε αμέσως να αντιληφθεί τη δυναμική που θα αποκτούσε στη συνείδηση όλων μας η εκπομπή «Εδώ Λιλιπούπολη», ήταν ο τότε διευθυντής του Τρίτου, Μάνος Χατζιδάκις. Η «Λιλιπούπολη» δεν ήταν απλά μια παιδική ραδιοφωνική εκπομπή. Αποτελεί το σημείο αναφοράς για πολλές εργασίες που ακολούθησαν, και χάραξε ανεξίτηλα μια ολόκληρη γενιά ακροατών που ξαφνικά ανακάλυπταν στο “πρόσωπο” του δήμαρχου Χαρχούδα, του Μπιξ-Μπιξ, της Πιπινέζας και των άλλων ηρώων, κάτι από την δική τους ζωή. Ένα ραδιοφωνικό “κόμικ”, που με τον τρόπο του έμεινε στην ιστορία και μας αφορά ακόμα και σήμερα.

Ο Μάνος Χατζιδάκις σημειώνει:
“Η «Λιλιπούπολη» υπήρξε γέννημα μιας φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μια, του Τρίτου Προγράμματος – κι από την άλλη, μιας ομάδας νέων ανθρώπων με πολύ ταλέντο που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό.
Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού Τύπου που χαρακτήρισε την «Λιλιπούπολη» σαν …κομμουνιστική. Ίσως γιατί για πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα, με καθαρή ποιητική γλώσσα, θίγοντας θέματα που βασανίζουν και πονάν τον τόπο, κι όχι σαν εκπαιδευτικοί ή γονείς ανόητοι που συμπεριφέρονται στα παιδιά, λες κι αποτείνονται σε υποανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική”…


Γύρω από την «Λιλιπούπολη», συγκεντρώθηκε μια ομάδα από νέους ηθοποιούς, συνθέτες και τραγουδιστές, που σταδιακά διαμόρφωσαν την τελική ταυτότητα της «Λιλιπούπολης» όπως αυτή μας παραδόθηκε μέσα από την σειρά πέντε δίσκων με κάποια από τα επεισόδια της σειράς, και ενός ακόμα δίσκου με συγκεντρωμένα τα περισσότερα από τα τραγούδια. Ηθοποιοί όπως η Άννα Παναγιωτοπούλου, ο Σταμάτης Φασουλής, ο Λευτέρης Βογιατζής, ο Βασίλης Μπουγιουκλάκης και πολλοί άλλοι, ζωντάνευαν με τις φωνές τους τούς ήρωες της «Λιλιπούπολης» και τροφοδοτούσαν την φαντασία μικρών και μεγάλων που έδιναν το δικό τους ραντεβού με την συχνότητα του Τρίτου Προγράμματος κάθε απόγευμα. Η μουσική και τα τραγούδια έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στα επεισόδια της «Λιλιπούπολης», με τους στίχους της Μαριανίνας Κριεζή και τις μελωδίες της Λένας Πλάτωνος, του Νίκου Κυπουργού και του Δημήτρη Μαραγκόπουλου, να συμπληρώνουν τα κείμενα και να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των επεισοδίων. Κάθε ήρωας της «Λιλιπούπολης» είχε και το δικό του τραγούδι. Κάθε επεισόδιο αποκάλυπτε στους ακροατές καινούργιες μελωδίες και λόγια ποιητικά. Τόσο οι συγγραφείς των κειμένων (στις οποίες αργότερα προστέθηκε και η Άννα Παναγιωτοπούλου), όσο και η στιχουργός των τραγουδιών, δεν δίσταζαν να μιλήσουν με λόγια ουσιαστικά, και όχι δήθεν “παιδικά”:

Είσαι της επιστήμης το καμάρι
είσαι της τεχνικής ο «Παρθενών»
και σε ζητωκραυγάζουν μ’ ένα στόμα
οι τεχνοκράτες όλων των χωρών…
Από το τραγούδι «Μάσα σιδερομάσα»

Η «Λιλιπούπολη» μεταδόθηκε από την συχνότητα του Τρίτου Προγράμματος από το 1977 μέχρι και το 1980. Ορισμένα από τα επεισόδια που ηχογραφήθηκαν σε δίσκους ήταν προσαρμοσμένα στις ανάγκες αυτών των εκδόσεων, ενώ τα επεισόδια που μεταδίδονταν από το ραδιόφωνο είχαν διάρκεια συνήθως μισής ώρας, και κάποιες φορές συνδέονταν μεταξύ τους σε συνέχειες. Πέραν των σταθερών συντελεστών, πολλοί ήταν και οι ηθοποιοί που πέρασαν από την «Λιλιπούπολη» και δάνεισαν τη φωνή τους σε ήρωες. Μεταξύ αυτών, η Σαπφώ Νοταρά ως μάγισσα Μπρουνχίλντα και η Αλέκα Παϊζη ως Βασίλισσα, μητέρα του Πρίγκιπα (Λευτέρης Βογιατζής). Παράλληλα, πολλοί ήταν και οι τραγουδιστές που ερμήνευσαν κατά περιόδους τα τραγούδια στα επεισόδια της «Λιλιπούπολης»: η Νένα Βενετσάνου, η Κρίστη Στασινοπούλου, καθώς και πολλοί ηθοποιοί που υποδύονταν ήρωες της «Λιλιπούπολης». Στην ηχογράφηση του δίσκου με τα τραγούδια, ερμηνευτές ήταν ο Σπύρος Σακκάς, ο Αντώνης Κοντογεωργίου, η Σαβίνα Γιαννάτου και η Μαριελλη Σφακιανάκη, οι οποίοι ήταν και οι κύριοι ερμηνευτές και στο μεγαλύτερο μέρος των επεισοδίων. Αξίζει στο σημείο αυτό να πούμε, ότι οι εκτελέσεις των τραγουδιών που ακούγονταν στα επεισόδια της «Λιλιπούπολης», διαφέρουν αρκετά από τις εκτελέσεις που ηχογραφήθηκαν για τον δίσκο. Για παράδειγμα, τα περισσότερα τραγούδια της Λένας Πλάτωνος τα ερμήνευε η ίδια, ενώ τα πιο πολλά τραγούδια των ηρώων τα τραγουδούσαν στα επεισόδια οι ίδιοι οι ηθοποιοί. Βεβαίως, στην ηχογράφηση του δίσκου που διεύθυνε ο Μάνος Χατζιδάκις, οι ενορχηστρώσεις και οι ερμηνείες προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της παραγωγής του δίσκου.
Έχουν γραφτεί πολλά για αυτή την θρυλική ραδιοφωνική εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος. Το μόνο ίσως που μπορούμε να τονίσουμε, είναι ότι, η «Λιλιπούπολη» αποτέλεσε ουσιαστικά “σχολή” σε αυτό που ονομάζουμε παιδικό τραγούδι. Μπορεί να μην υπήρξε (και πιθανόν να μην υπάρξει και στο μέλλον) αντίστοιχη ραδιοφωνική “συνέχεια” της «Λιλιπούπολης». Το σίγουρο όμως είναι ότι, η αισθητική πρόταση που έφερε αυτή η εκπομπή είχε και συνέχεια στη δισκογραφία, τόσο από τους συνθέτες και ερμηνευτές που συμμετείχαν σε αυτήν, όσο και από άλλους δημιουργούς. Μπορεί η Μπομπίλα και ο Παπαγάλος να μη συνέχισαν το ταξίδι τους στα FM, υπήρξαν όμως κάποιοι δημιουργοί που ανέλαβαν να συνεχίσουν σε επίπεδο αισθητικής το έργο που ξεκίνησε ο Μάνος Χατζιδάκις με το αλάνθαστο κριτήριό του. Αμέσως μετά την «Λιλιπούπολη», κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, υπήρξε ένα κύμα από δίσκους με παιδικά τραγούδια που έδειξαν ότι προσωρινά θα μπορούσε κάτι να αλλάξει στον τομέα της παιδικής δισκογραφίας. Στη συνέχεια του αφιερώματός μας στα παιδικά τραγούδια, θα συναντήσουμε πολλές φορές μπροστά μας την «Λιλιπούπολη» και τους συντελεστές της, και θα διαπιστώσουμε τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε η ιστορική εκείνη εκπομπή του Τρίτου.


----------------------------------
Η Συνέλευση των ζώων - Έξι τραγούδια για ποντίκια

Το 1983, εκδίδεται η «Συνέλευση των ζώων», μια πολύ ιδιαίτερη εργασία του συνθέτη Γιώργου Κουρουπού, πάνω σε κείμενο του Περικλή Κοροβέση. Ο Κουρουπός (“παιδί” του Τρίτου Προγράμματος της εποχής του Χατζιδάκι), παίρνει το κείμενο του Κοροβέση και το αντιμετωπίζει σαν λιμπρέτο, μελοποιώντας όλα τα μέρη του και αφήνοντας λίγα αφηγηματικά μέρη που, κι αυτά, ακούγονται σχεδόν τραγουδιστά! Η μελοποίηση της «Συνέλευσης των ζώων» περιλαμβάνει πολλά στοιχεία της λόγιας μουσικής, προσαρμοσμένα με τέχνη στα αυτιά των παιδιών, προσφέροντας ένα αισθητικό αποτέλεσμα που διαφέρει πολύ από αυτό που έχουμε στο νου μας ως παιδικό τραγούδι. Ένα ακόμα στοιχείο που κάνει το έργο αυτό μοναδικό είναι η ενορχήστρωση: ο Κουρουπός μελοποίησε τη «Συνέλευση των ζώων» μονάχα για πιάνο και φωνή. Το πιάνο αναλαμβάνει ολόκληρη την μουσική επένδυση του έργου, δίνοντας την ευκαιρία στο κείμενο να ακουστεί απογυμνωμένο από ενορχηστρώσεις και να αναδειχθεί ο ποιητικός λόγος του Κοροβέση. Ως εξαιρετικός πιανίστας, ο Κουρουπός, “απλώνει” σε ολόκληρη την έκταση των πλήκτρων το κείμενο και δε διστάζει να φτιάξει μια μουσική που για τα ελληνικά δεδομένα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και πειραματική (δεδομένου ότι μιλάμε για μουσική που απευθύνεται σε παιδιά). Στην ηχογράφηση, πιάνο παίζει ο ίδιος ο συνθέτης, προσφέροντάς μας ένα εξαιρετικό δείγμα δεξιοτεχνίας και μια μοναδική ευκαιρία να απολαύσουμε ένα έργο παιγμένο από τον ίδιο τον δημιουργό του.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην εξαιρετική ερμηνεία του Σπύρου Σακκά (“παιδί” κι αυτό του Τρίτου και της «Λιλιπούπολης»). Ο Σακκάς στη «Συνέλευση των ζώων» δίνει ένα ανεπανάληπτο ρεσιτάλ ερμηνείας! Εκμεταλλευόμενος την μεγάλη έκταση της φωνής του, μιμείται φωνές ζώων, αφηγείται με ανεπανάληπτη θεατρικότητα την ιστορία, ερμηνεύει κομμάτια εξαιρετικής ρυθμικής δυσκολίας που απαιτούν απόλυτο έλεγχο των αναπνοών, και με παιδικό πάθος βιώνει τη «Συνέλευση των ζώων» σα να πρόκειται για μια ιστορία που συνέβη στην πραγματικότητα. Τι καλύτερο για ένα παιδί να ακούει από τον Σπύρο Σακκά μια μουσική αφήγηση τόσο ζωντανή και γνήσια ποιητική, πάνω σε ένα κείμενο που διευρύνει τη φαντασία, δημιουργεί ατέλειωτες εικόνες και περνάει μηνύματα που καλλιεργούν την ψυχή του! Αναμφισβήτητα, η «Συνέλευση των ζώων» βρήκε στη φωνή του Σπύρου Σακκά τον ιδανικό ερμηνευτή. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, κανένας άλλος τραγουδιστής δεν έχει ξανατραγουδήσει το έργο από τότε. Στην πιο ώριμη στιγμή της καριέρας του, κουβαλώντας την πολύτιμη εμπειρία της «Λιλιπούπολης», αντιμετωπίζει την παρτιτούρα του Κουρουπού με φαντασία και πάθος που ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο των ερμηνευτών που έχουν τραγουδήσει έργα που απευθύνονται στα παιδιά.
Κανένας από τους τρεις συντελεστές του έργου δεν κάνει εκπτώσεις στην τέχνη του. Ο Κοροβέσης μιλάει μια γλώσσα σύγχρονη, δίχως να αυτολογοκρίνεται χάριν μιας κακώς εννοούμενης απλοποίησης που πολλοί θεωρούν ότι οφείλει να έχει ένα κείμενο που απευθύνεται στα παιδιά. Ο Κουρουπός πειραματίζεται ανοιχτά και δε διστάζει να προσθέσει στοιχεία ενός “δύσκολου” μουσικού είδους σε ένα παιδικό παραμύθι. Τέλος, ο Σακκάς, επιστρατεύει τέχνη και ψυχή για να ξεδιπλώσει την ιστορία μπροστά στα μάτια των παιδιών. Ο Σπύρος Ορνεράκης με τα σκίτσα του ολοκληρώνει την έκδοση, η οποία εκτός από την «Συνέλευση των ζώων», περιλαμβάνει και τα «Έξι τραγούδια για ποντίκια», σε στίχους του Γιώργου Κουρουπού. Κι εδώ κυριαρχούν τα στοιχεία του πειραματισμού, όπου ο Κουρουπός φτιάχνει έξι τραγούδια σε μορφή lieder, με φαντασία και τέχνη, έξι μικρές ιστορίες για ποντίκια που ερμηνεύει και πάλι ο Σπύρος Σακκάς. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, η «Συνέλευση των ζώων» και τα «Έξι τραγούδια για ποντίκια», δεν είναι μια εργασία που θα ακουστεί μία μόνο φορά και μετά θα μπει στο ράφι με τα υπόλοιπα παιδικά δισκάκια.


----------------------------------
Μίλα μου για μήλα

Τον Σταύρο Παπασταύρου τον γνωρίσαμε το 1981, όταν απέσπασε το πρώτο βραβείο στους «Αγώνες ελληνικού τραγουδιού» που διοργάνωσε στην Κέρκυρα ο Μάνος Χατζιδάκις. Ακολούθησε η πρώτη του δισκογραφική δουλειά και λίγα χρόνια αργότερα, το 1986, εκδίδει τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο, έναν κύκλο παιδικών τραγουδιών με τίτλο «Μίλα μου για μήλα». Είναι η πρώτη φορά (απ’ όσο γνωρίζω), που ο καταξιωμένος συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Ευγένιος Τριβιζάς, γράφει στίχους για έναν ολοκληρωμένο δίσκο με παιδικά τραγούδια, ορίζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό την ταυτότητα ολόκληρου του δίσκου. Πριν συνεχίσουμε, αξίζει να διαβάσουμε το σημείωμα του Ευγένιου Τριβιζά στο εσώφυλλο του δίσκου:

«Το μυστικό του δίσκου
Οι συνεργάτες αυτού του δίσκου γεννήθηκαν όλοι κάτω από την ίδια μηλιά σ’ ένα μαγεμένο κήπο. Η πρώτη λέξη που άκουσαν ήταν «μη». Πέρασαν τα επόμενα πολλά χρόνια ψάχνοντας για τη λέξη «λα» που νόμιζαν ότι ήταν κρυμμένη σ’ έναν από τους πύργους της άσπλαχνης κόμισσας.
Σκορπίσανε, χαθήκανε στα πέρατα του κόσμου, Σιγά – σιγά ξεχάσανε τι ψάχνανε και γιατί. Άλλοι πήγανε στις Κάνες, άλλοι βρήκανε παραμάνες, άλλοι μόνο μαϊντανό. Μερικοί παγιδεύτηκαν σε περιστρεφόμενες πόρτες, άλλοι γίνανε βροχοποιοί στη Μπαλονοχώρα. Ένας έγινε μηλοτέχνης. Κάποιος άλλος πέταξε ψηλά, αλλά ο σκώρος έφαγε το ιπτάμενο χαλί του και έπεσε στο ανοιχτό στόμα της φάλαινας της Βαραδουάης.
Στο μεταξύ αλχημιστές, καραμπινιέροι και πεταλουδόσαυροι έκλεψαν ένα – ένα όλα τα μήλα της μηλιάς στο μαγεμένο κήπο. Όταν έμαθαν τα νέα κατάλαβαν το σφάλμα τους. Ήταν όμως πια αργά. Αποφάσισαν να προσαρμοστούν. Που και που όμως, συναντιούνται όλοι πάλι κρυφά στα όνειρά του και παρα-μηλάνε…»

Αναρωτιέται κανείς: σε τι μπορεί άραγε να συγκριθεί ένας δίσκος με παιδικά τραγούδια που, από το σημείωμα του στιχουργού ακόμα, εισάγει μικρούς και μεγάλους ακροατές με τέτοιο τρόπο στο περιεχόμενο των τραγουδιών, με εκείνα τα απαράδεκτα ηχογραφήματα που έχουν κατακλείσει την αγορά και τραγουδάνε παράφωνα το «Περνά – περνά η μέλισσα» και τον «Μπαρμπα-Μπίλιο» που «είχε ένα γάλο, πολύ μεγάλο»…! Στο «Μίλα μου για μήλα», η μουσική του Παπασταύρου συναντά τους ονειρικούς στίχους του λεξιπλάστη Τριβιζά και ένα υπέροχο ταξίδι στη φαντασία ξεκινάει από τις πρώτες κιόλας νότες. Ερμηνευτές των τραγουδιών είναι ο Σπύρος Σακκάς, η Σαβίνα Γιαννάτου (μήπως να …ξαναθυμίσουμε τη “σχολή” της «Λιλιπούλολης»;) και η Κρίστη Στασινοπούλου.
Ο δίσκος αφηγείται με μοναδικό τρόπο ιστορίες γεμάτες φαντασία και έμπνευση: για μια καλομαθημένη «Γάτα σου Σιάμ», ένα μήλο «Φιρίκι» που του έφυγε το “ρι” και έγινε “φύκι”, για μια «Φάλαινα της Βαραδουάης», ένα «Κανίς με το κανό» που κίνησε να πάει στις Κάνες, και τον «Μικρό Ερμή» που ο “θείος Πραξιτέλης” του έλεγε διαρκώς “μη” και “μη”, ώσπου τελικά απ’ την ακινησία έγινε άγαλμα και μπήκε στο μουσείο! Ένας ολόκληρος κόσμος ξεδιπλώνεται με την ακρόαση του δίσκου. Από την «Φρουτοπία» και την «Πινεζοβροχή» που πέφτει στη Μπαλονοχώρα, μέχρι ένα τραγούδι που διαρκεί μόλις 56 δευτερόλεπτα αλλά έχει τον μεγαλύτερο τίτλο που έχει υπάρξει ποτέ σε ελληνικό τραγούδι: «Το λυπητερό ταγκό της πολύ άσπλαχνης κόμισσας που μετακόμιζε και άφηνε μόνο του το σκυλάκι της»!! Για όσους γνωρίζουν τα παιδικά κείμενα του Ευγένιου Τριβιζά, δεν εκπλήσσονται από τον πλούτο και την φαντασία με τα οποία αφηγείται τις ευφάνταστες ιστορίες του. Στίχοι που τραβούν σα μαγνήτης τα παιδικά αυτιά και τα τροφοδοτούν με εικόνες πλούσιες και φωτεινές. Λογοπαίγνια και στίχοι γεμάτοι έκπληξη, ανατρεπτικοί, κάθε τραγούδι και ένα άλλος κόσμος, παραμυθένιος και βελούδινος. Η μουσική του Παπασταύρου γεμάτη κι αυτή εκπλήξεις, με μελωδίες και ρυθμούς απόλυτα εναρμονισμένους με τους στίχους του Τριβιζά. Με ενορχηστρώσεις που συμπληρώνουν την “αφήγηση” των στίχων και δημιουργούν ένα αποτέλεσμα ισορροπημένο, ο Παπασταύρου καταφέρνει να δημιουργήσει έναν κύκλο τραγουδιών που ακούγεται απ’ την αρχή μέχρι το τέλος χωρίς διακοπή.
Όσο για τις ερμηνείες, η θεατρικότητα του Σπύρου Σακκά, η αιθέριες ερμηνείες της Σαβίνας Γιαννάτου και η γνήσια παιδικότητα της Στασινοπούλου, μετατρέπουν την ακρόαση του δίσκου σε μια απολαυστική διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας τα παιδιά αφήνουν ελεύθερη τη φαντασία τους να ταξιδέψει. Τι παραπάνω μπορεί να ζητήσει κανείς από έναν κύκλο παιδικών τραγουδιών; Λόγια αληθινά, μουσικές κεφάτες αλλά καθόλου χαζοχαρούμενες, ερμηνείες που αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα και όχι σοβαροφάνεια τους μικρούς ακροατές. Το «Μίλα μου για μήλα» είναι ένας δίσκος που πρέπει να έχει τη δική του θέση σε κάθε δισκοθήκη, κι ας μην είναι απαραίτητα παιδική.
.
.
.
Σημείωση: Το αφιέρωμα στην παιδική δισκοθήκη συνεχίζεται με το Β' μέρος εδώ, το Γ' μέρος εδώ και το Δ' μέρος εδώ.
.

19 σχόλια:

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Όσο η ανάρτηση με το πρώτο μέρος του αφιερώματος στην παιδική δισκοθήκη παραμένει χρονικά τελευταίο, ακούμε τα τραγούδια:

1. Εδώ Λιλιπούπολη (σήμα της εκπομπής)
2. Δεν είμαστε Ζουλού – Σπύρος Σακκάς
3. Μάσα σιδερομάσα – Νένα Βενετσάνου
4. Ο Ύμνος της Λιλιπούπολης – Χορωδία

Και τα τέσσερα κομμάτια, ακούγονται στις πρώτες εκτελέσεις τους από συλλεκτικές ηχογραφήσεις, όπως ακούγονταν στα επεισόδια της «Λιλιπούπολης» και όχι όπως τελικά ηχογραφήθηκαν για τον δίσκο.

5. Μπες ποντίκι στο χορό (από τα «Έξι τραγούδια για ποντίκια»)

6. Η πινεζοβροχή (από το «Μίλα μου για μήλα», με την Κρίστη Στασινοπούλου)

το αερικό είπε...

Με το ακουσμα του σηματος της Λιλιπουπολης,συγκινηθηκα πολυ!
Μας γυρισες πολλα χρονια πισω και μας ξαφνιασες πολυ ευχαριστα φιλε Μακη!
Σπουδαια αναρτηση και με ανυπομονησια θα περιμενουμε και την συνεχεια της.
(Το πιτσιρικι με τα ακουστικα, σου μοιαζει ή μου φαινεται; )
Καλημερα-Καλημερα!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@το αερικό: είναι καταλυτικός ο ρόλος της «Λιλιπούπολης» στην παιδική δισκογραφία και (κυρίως) στις ψυχές μας. Ανήκω στην (τυχερή) γενιά στην οποία κατά κύριο λόγο απευθυνόταν η «Λιλιπούπολη» (ήμουν στην κατάλληλη ηλικία για να την παρακολουθήσω, εκεί, κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’70). Ακόμα με “ακολουθεί” η Πιπινέζα με τον Παπαγάλο της, ο Μπιξ-Μπιξ με την Μπομπίλα, ο Δυστροπόπιγκας και ο Δόκτωρ Δρακατόρ. Για να μην αναφερθούμε στην ανεπανάληπτη παρουσία του Μπουγιουκλάκη ως Δήμαρχου Χαρχούδα…
Παιδικό βίωμα είναι για εμάς η «Λιλιπούπολη»!!

Σε ευχαριστώ για την επίσκεψη.
Καλό βράδυ

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Α! ξέχασα: το πιτσιρίκι με τα ακουστικά δεν είμαι εγώ (αν και, τώρα που το λες, θα μπορούσε…). Το βρήκα στο internet και μου άρεσε πολύ! Είπα λοιπόν αν το βάλω στην ανάρτηση. Νομίζω ότι έκανα καλά.

ένας στρατολάτης είπε...

Εγώ πάλι παρακολούθησα τη Λιλιπούπολη το 2002. Την έβαζε το Τρίτο κάθε πρωί, 9:00-9:30 αν θυμάμαι καλά. Ήταν ένας από τους λόγους που καθυστερούσα να φτάσω στη δουλειά μου!
Μεγάλο ζήτημα όντως η μουσική για παιδιά και πολύ χρήσιμο το ποστ. Περιμένω και το β' μέρος για ιδέες.

Θράσος είπε...

Ελπίζω να ακολουθήσει στο αφιέρωμα σου και η Ντενεκεδούπολη του Μαρκόπουλου.

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@ένας στρατολάτης: το 2002 ήταν που άκουσα κι εγώ ξανά μαζεμένα όλα τα επεισόδια της «Λιλιπούπολης» (αν θυμάμαι καλά, εκτός απ’ την πρωινή μετάδοση, έβαζαν και επανάληψη την ίδια μέρα στις 5 ή στις 5:30 το απόγευμα). Από τα ομορφότερα δώρα που μας έκανε το Τρίτο Πρόγραμμα τα τελευταία χρόνια!!

Ευχαριστώ για την επίσκεψη





@Θράσος: και «Ντενεκεδούπολη» θα έχουμε, και «Μορμόλη», και «Οδυσσεβάχ»… Απ’ όλα! Μιλάμε για Υπερπαραγωγή!!!...

Με την ευκαιρία θα ήθελα να επισημάνω ότι, θεωρώ αυτονόητο πως μπορεί ο καθένας να μας θυμίσει αξιόλογους παιδικούς δίσκους ώστε να ενταχθούν κι αυτοί στο αφιέρωμα. Τα σχόλια είναι ανοιχτά για να συνεισφέρει όποιος θέλει ώστε να φτιαχτεί μια πλήρης λίστα των πιο αξιόλογων παιδικών δίσκων.

roadartist είπε...

Τι ομορφιά!
Ξεδίπλωσες φοβερές παιδικές αναμνήσεις.. ;)

Ανώνυμος είπε...

δύο σχόλια για τη λιλιπούπολη:
1) είναι ένα έργο που αξίζει προσεκτικής ανάγνωσης, με άλλα λόγια, είναι τόσο απλό, όσο απλό θέλει (ή μπορεί) κάποιος να είναι,
2) η αξία του αποδεικνύεται από το γεγονός ότι όσες φορές και να την ακούσεις...πάντα συμμετέχεις.
θα τολμήσω να πω ότι αποτελεί ένα θρίαμβο φαντασίας, ευρηματικότητας και χιούμορ.

να σας θυμίσω(?) τους δίσκους "κάτω από ένα κουνουπίδι" του μάνου λοΐζου και "τα μυστικά του κήπου" του νίκου κυπουργού.

μία ακόμη εξαιρετική ιδέα-ανάρτηση. συγχαρητήρια, φίλε μάκη.

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@roadartist: ευχαριστώ πολύ. Και για την επίσκεψη και για τα καλά λόγια.



@Ηλία: εξαιρετικά εύστοχα τα σχόλιά σου για τη «Λιλιπούπολη»!
Πραγματικά πιστεύω ότι θα ήταν πολύ διαφορετικό το τοπίο στον τομέα των παιδικών τραγουδιών, εάν δεν είχε υπάρξει αυτή η ραδιοφωνική εκπομπή. Και να σκεφτεί κανείς ότι τον πρώτο χρόνο της μετάδοσής της είχε πολύ μικρή ακροαματικότητα! Η αλήθεια είναι ότι τα κείμενα ήταν (στην αρχή) αρκετά …παιδικά και οι χαρακτήρες των ηρώων δεν είχαν ακόμα πάρει την ταυτότητα που μας παραδόθηκε αργότερα στους δίσκους. Από τα μέσα του ’78 και ειδικά μετά το ’79, η «Λιλιπούπολη» ήταν το καθημερινό ραντεβού παιδιών, γονιών και φοιτητών(!).
Η επιμονή του Χατζιδάκι ήταν αυτή που ζωντάνεψε και διατήρησε την «Λιλιπούπολη»!

Φυσικά και θα “ακούσουμε” τα παιδικά τραγούδια του Λοϊζου, του Κυπουργού, του Μαρκόπουλου˙ και έχουμε ακόμα Πλάτωνος, Σαββόπουλο, Σπανό, ξανά Κουρουπό και αρκετούς ακόμα. Και πολύ αξιόλογες νέες εργασίες με παιδικά τραγούδια. Εδώ θα είμαστε και θα “τα λέμε”.

Σε ευχαριστώ πολύ

Negma είπε...

Καλημέρα Μάκη!

Άκρως ενδιαφέρον και χρήσιμο αυτό το ποστ, και περιμένω και τη συνέχεια!

Από αυτά, μόνο τη Λιλιπούπολη έχω του μικρού μου, και χαίρομαι αφάνταστα που μου "γνώρισες" και τα υπόλοιπα να πάω να του τα πάρω. Δεν αντέχω αυτήν την ζουζουνομάστιγα!

Φιλιά!

Υ.Γ. Να μάθετε να τραγουδάτε τον Γιαουρτοπόταμο... 100% επιτυχία ως νανούρισμα, πριν φτάσεις στην δεύτερη στροφή, έχει αποκοιμηθεί το παιδί!!! χαχααχχααχααα

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@negma: και που ν’ ακούσεις το «Κύλα γιαουρτοποταμέ» από την πρώτη εκτέλεση, μέσα απ’ τα επεισόδια της «Λιλιπούπολης». Όπως και το «Μάσα σιδερομάσα», έτσι και το «Κύλα γιαουρτοποταμέ» στα επεισόδια το τραγούδαγε η ... μαγική Νένα Βενετσάνου!
Όσο για τους άλλους δύο δίσκους, όπως κατάλαβες, τους συστήνω ανεπιφύλακτα. Είναι εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, αξίζουν όμως και οι δύο (και το σημαντικότερο: υπάρχουν …ακόμα στο εμπόριο).

Ευχαριστώ για την επίσκεψη

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο!
Τι ενδιαφέρουσα σελίδα!!!!
Ήθελα να ενημερώσω κι εγώ για ένα cd το "Ο Τεμπέλης Δράκος Και Άλλες Ιστορίες… " του
Γιώργου Χατζηπιερή που ανακάλυψα πρόσφατα κι έχει πολύ ωραία τραγούδια για παιδιά.
Τα μικρά μου στον παιδικό σταθμό ξετρελαίνονται με μερικά από αυτά!
Ποιοτικά, με τρυφερότητα,χιούμορ και φαντασία.Εγώ θα τα χαρακτήριζα παραμυθοτράγουδα καθώς άνετα μπορείς να δραματοποιήσεις αρκετά από αυτά.
Γεια χαρά και καλή συνέχεια με ποιοτικές ακροάσεις που "ανοίγουν"τ αυτιά,το μυαλό,την ψυχή μας...

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@ανώνυμος: Ευχαριστώ πολύ για τα καλά λόγια.
Τον «Τεμπέλη δράκο» τον έχω δει εδώ και πολύ καιρό στα δισκοπωλεία και έχω σκοπό να τον ακούσω άμεσα ώστε να ενταχθεί κι αυτό το cd στο αφιέρωμα στην παιδική δισκοθήκη.

Ευχαριστώ πολύ για την επίσκεψη.
Καλή σου μέρα

BOSKO είπε...

και βέβαια μην αφήσεις απ' έξω τη Μαρίζα Κωχ με τη δουλειά της απ' τη δεκαετία ήδη του 1970!

Περιμένω να μου στείλεις σε mp3 τα σπάνια ηχογραφήματα της ανάρτησης σου!

Εύγε, Μάκη!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Bosko: όταν έγραφες εσύ το σχόλιο, εγώ ανέβαζα το δεύτερο μέρος με το αφιέρωμα στα παιδικά τραγούδια, που φυσικά, ξεκινάει με την Μαρίζα Κωχ!
Δε θα ήταν δυνατόν να αφήσουμε έξω την υπέροχη δουλειά που έχει κάνει με τα παιδιά.

Σε ευχαριστώ πολύ (σε λίγο θα έχεις mail)
Την καλημέρα μου

Rena Fan είπε...

Παιδάκι της επαρχίας εγώ, δεν έφτανε εκεί το Τρίτο Πρόγραμμα... (Έφτανε το Δεύτερο βέβαια (ή μήπως ήταν το μετέπειτα Τέταρτο;) και θυμάμαι που μου έβαζε η μαμά μου να ακούω τα παραμύθια της θείας Λένας που τα έλεγε πλέον η κόρη της, η θεία Λήδα Κροντηρά). Τη Λιλιπούπολη τη γνώρισα λίγο "αργά", από τον δίσκο, όταν πήγαινα στο Γυμνάσιο. Έτσι καμιά φορά σκέφτομαι πόσο πιο τυχερά ήταν τότε τα παιδιά των μεγάλων πόλεων, ακόμα και σε σχέση με τα ακούσματά τους (αλλά και οι μεγαλύτεροι, ε; Κανείς τότε δεν μπορούσε να ακούσει στο χωριό μου το "Τρίτο στεφάνι" από το Τρίτο πρόγραμμα!).

Δρομέας είπε...

Θα μπορούσα να αναδημοσιεύσω τα πολύ ενδιαφέροντα σχόλιά σου για τη Συνέλευση των ζώων, σε ένα forum, αναφέροντας φυσικά τον συντάκτη και τον ιστοχώρο;

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Δρομέας: βεβαίως και μπορείτε να αναδημοσιεύσετε το σχόλιο για τον συγκεκριμένο δίσκο, αλλά και ότι άλλο επιθυμείτε από Το Άρωμα Του Τραγουδιού, φυσικά με τη σχετική αναφορά στην πηγή. Εάν θέλετε, στείλτε μου και το σχετικό link.

Σας ευχαριστώ