Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2009

Κάποτε στην Κέρκυρα...

.
Θα μπορούσε να είναι κουίζ σε κάποια μουσική ραδιοφωνική εκπομπή: Που και πότε τραγούδησαν την ίδια βραδιά ο Βαγγέλης Γερμανός, η Κρίστη Στασινοπούλου, ο Ηλίας Λιούγκος, η Σόνια Θεοδωρίδου και η Τάνια Τσανακλίδου; Ποιο είναι το πρώτο τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου που ηχογραφήθηκε σε δίσκο; Έχει ερμηνεύσει ο Βασίλης Λέκκας τραγούδι του Χρήστου Κυριαζή ή του Πέτρου Δουρδουμπάκη;… και πολλές ακόμα ερωτήσεις που έχουν μία μονάχα απάντηση: τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας.
.

Οι Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού διοργανώθηκαν στην Κέρκυρα το Σεπτέμβριο του ‘81 και ’82 από το Μάνο Χατζιδάκι. Είχαν προηγηθεί το ‘79 οι Μουσικές Γιορτές των Ανωγείων, και το ’80 και ’81 ο Μουσικός Αύγουστος στο Ηράκλειο της Κρήτης, δύο απ’ τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν όσο ο Χατζιδάκις ήταν διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που του έδινε η θέση του στο Τρίτο, θέλησε να “πραγματοποιήσει τις ακριβές καφενειακές του ιδέες”¹, ανοίγοντας εκ βαθέων συζητήσεις που αφορούσαν τόσο την παράδοση, με τις Μουσικές Γιορτές και τους Αγώνες Λύρας στα Ανώγεια, όσο και τις σύγχρονες μουσικές τάσεις, προσκαλώντας στα πλαίσια του Μουσικού Αύγουστου καλλιτέχνες διεθνούς φήμης όπως ο Astor Piazzolla, ο Nicola Piovani και η Gizela May. Μέσα στα πλαίσια αυτών των αναζητήσεων, η διοργάνωση από μεριάς του Χατζιδάκι ενός μουσικού διαγωνισμού που σκοπό θα είχε την προβολή νέων δημιουργών στο χώρο του τραγουδιού, έμοιαζε σχεδόν αναπόφευκτη.

.
Κατά την προκριματική φάση οι ενδιαφερόμενοι έστελναν μέχρι δύο ηχογραφημένα τραγούδια στο Τρίτο Πρόγραμμα. Μετά την διαδικασία της τελικής επιλογής, οι δημιουργοί που είχαν προκριθεί ενημερώνονταν για το εάν θα συμμετείχαν στους Αγώνες με το ένα ή και τα δύο τραγούδια τους. Την τηλεφωνική ενημέρωση στους υποψηφίους την έκανε ο ίδιος ο Χατζιδάκις, προς μεγάλη έκπληξη των νεαρών που βρίσκονταν στην άλλη μεριά της γραμμής! Την πρώτη χρονιά προκρίθηκαν 30 τραγούδια ενώ τη δεύτερη διαγωνίστηκαν 25, από τα οποία, και στις δύο περιπτώσεις, βραβεύτηκαν τα τρία πρώτα. Αξίζει να αναφερθούν μονάχα ορισμένα από τα ονόματα όσων συμμετείχαν στις κριτικές επιτροπές των δύο ετών, για να καταλάβουμε αμέσως και τα κριτήρια με τα οποία έγιναν οι βραβεύσεις, ξεκινώντας από τους πρώτους Αγώνες του 1981: Νίκος Γκάτσος, Γιάννης Τσαρούχης, Γιώργος Κουρουπός, Διονύσης Σαββόπουλος, κ.α., ενώ την επόμενη χρονιά στην επιτροπή συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο Γιώργος Κουρουπός, ο Σπύρος Σακκάς, ο Μίνως Αργυράκης, η Άλκη Ζέη και ο Νίκος Ασλάνογλου. Αμέσως γίνεται αντιληπτό το μέγεθος και η σημασία που έπαιρναν οι Αγώνες Τραγουδιού, όχι μονάχα εξαιτίας της ακτινοβολίας του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά και των σημαντικών προσώπων του πολιτισμού και των τεχνών που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά του και συμμετείχαν στη διαδικασία διάκρισης νέων τραγουδοποιών. Οι Αγώνες δεν ήταν ένα ακόμα Φεστιβάλ τραγουδιού. Ούτε βεβαίως ένας διαγωνισμός που εξασφάλιζε στους νικητές συμβόλαια με δισκογραφικές εταιρείες και εφήμερη προβολή. Τότε, τι ήταν; Τι διαφορετικό πρέσβευαν και ποια ανάγκη τους γέννησε;

1981. Τα μέλη της επιτροπής

Στην προσπάθειά μας να δώσουμε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, αλλά κυρίως, να αφουγκραστούμε την εποχή και την σπουδαιότητα των Αγώνων Ελληνικού Τραγουδιού, συζητήσαμε με ορισμένους από τους πρωταγωνιστές των δύο εκείνων ετών που με το λόγο τους φώτισαν τα “έργα και τις ημέρες” της Κέρκυρας. Το παρόν κείμενο δε θα είχε το ίδιο περιεχόμενο δίχως τις πολύτιμες καταθέσεις των – αλφαβητικά – Σαβίνας Γιαννάτου, Χάρη Καβαλλιεράτου, Πάνου Κατσιμίχα, Ηλία Λιούγκου, Γιώργου Μακρή, Βασίλη Νικολαΐδη, Σταύρου Παπασταύρου, Ηρακλή Πασχαλίδη, και Ηδύλης Τσαλίκη. Τους ευχαριστούμε θερμά.
.
.
Οι Αγώνες ήταν το πρόσχημα²


Η διοργάνωση των Αγώνων ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα που απαιτούσε να ξεπεραστούν πολλές και σοβαρές οργανωτικές δυσκολίες, από την διαδικασία πρόκρισης των τραγουδιών ανάμεσα σε δεκάδες κασέτες που κατέφθαναν στην διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος, μέχρι τις πρόβες της ορχήστρας και τον συντονισμό των νεαρών διαγωνιζομένων που θα συγκεντρώνονταν για ένα τριήμερο στην Κέρκυρα. Ένα τέτοιο εγχείρημα χρειαζόταν και ένα πολύ σοβαρό κίνητρο για να αξίζει να πραγματοποιηθεί. Ο Βασίλης Νικολαΐδης πιστεύει ότι “ο Χατζιδάκις έκανε τους Αγώνες κατ’ αρχήν για να ικανοποιήσει τη δική του περιέργεια. Να ανακαλύψει τι υπάρχει στις παρυφές της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, και παράλληλα να δώσει ένα βήμα στους νέους δημιουργούς που δεν έβρισκαν τον τρόπο να δημοσιοποιήσουν τα τραγούδια τους”. Αυτός είναι και ο λόγος που συναντάμε τελείως ετερόκλητα τραγούδια και τις δύο χρονιές των Αγώνων. Πολλά από αυτά πλησιάζουν σε εξαιρετικό βαθμό την αισθητική του Χατζιδάκι, υπάρχουν όμως και αρκετά που απέχουν πολύ από τις φόρμες τού τραγουδιού του. Αυτή όμως ήταν και η γοητεία του εγχειρήματος. Μεταξύ των ρεμπέτικων κομπανιών που την εποχή εκείνη ήταν της μόδας, και των ροκ συγκροτημάτων που ξεφύτρωναν σε κάθε συνοικία, η Κέρκυρα επενέβη δραστικά και φανέρωσε μια δυναμική στο ελληνικό τραγούδι που έμενε στη σκιά και αναζητούσε τρόπους να εκφραστεί.
Παράλληλα, οι Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού ήταν και μία έμμεση απάντηση στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που ούτως ή άλλως διένυε τα χρόνια της παρακμής του. Κουβαλώντας όλα τα κατάλοιπα της αισθητικής που κληρονόμησε από τη δικτατορία, εξακολουθούσε και στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80 να αντιμετωπίζει το τραγούδι με τρόπο επιδερμικό και ανώδυνο, αδυνατώντας ουσιαστικά να παρακολουθήσει την εξέλιξή του. Αυτή η “λαμέ” αισθητική, όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί ο Ηρακλής Πασχαλίδης, απουσίαζε πλήρως από τους Αγώνες της Κέρκυρας. Και εξηγεί: “εάν παρατηρήσει κανείς ακόμα και την εμφάνιση των συντελεστών και των διαγωνιζομένων τις βραδιές των Αγώνων θα διαπιστώσει ότι, από τον παρουσιαστή που ήταν ο Άρης Δαβαράκης, μέχρι την ορχήστρα και τον ίδιο τον Χατζιδάκι, η εικόνα που προβάλλονταν δεν είχε τίποτα κοινό με τις λαμπερές τουαλέτες και τα φράκα των παρουσιαστών και τις ορχήστρας του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης”. Η διαφορετικότητα των Αγώνων εκφραζόταν ακόμα και μέσα από τη μορφή παρουσίασης του διαγωνισμού. Στην Κέρκυρα αναζητήθηκε η ουσία του τραγουδιού και όχι η εικόνα του. Αυτός είναι και ο λόγος που στο κάλεσμα της ανταποκρίθηκαν νέοι μουσικοί που δε θα είχαν καμία ελπίδα συμμετοχής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, και που βεβαίως δεν τους αφορούσε ο συγκεκριμένος τρόπος προβολής των τραγουδιών τους.
Οι Αγώνες λοιπόν, ήταν μονάχα ένα πρόσχημα˙ ήταν το όχημα που φιλοδοξούσε, όπως αναφέρει και ο Μάνος Χατζιδάκις, “να συγκεντρώσει αληθινά και αυστηρά επιλεγμένα τραγούδια καινούργιων ανθρώπων – νέων στο περιεχόμενο και στους οραματισμούς – που να εκπροσωπούν πραγματικά την ευαισθησία μας και όχι μιαν αυθαίρετη εγωπαθή ελληνικότητά μας”³. Αυτός είναι και ο λόγος που στη συνείδηση του κοινού, ακόμα και 28 χρόνια μετά, οι Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού δεν έχουν καταχωρηθεί σαν ένας ακόμα διαγωνισμός με ακριβά χρηματικά έπαθλα στους νικητές και δισκογραφική συνέχεια μονάχα για εκείνους που βραβεύτηκαν. Ό,τι είχε προηγηθεί ως προσπάθεια ανάδειξης και προώθησης νέων προσώπων στο ελληνικό τραγούδι, απέχει πολύ από τη φιλοσοφία με την οποία οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν οι Αγώνες της Κέρκυρας. Και βεβαίως, σε καμία περίπτωση δε συγκρίνονται και με ότι ακολούθησε: τα κάθε λογής τηλεοπτικά talent shows με τους παρουσιαστές – σταρ, τις κριτικές επιτροπές που αποτελούνται από ανθρώπους που ελάχιστη σχέση έχουν με το τραγούδι, και τους διαγωνιζομένους που ανέχονται να μπαίνουν σε μια ψυχοφθόρα διαδικασία ανταγωνισμού στο όνομα μιας λαμπρής καριέρας και της πιθανότητας υπογραφής συμβολαίων με δισκογραφικές εταιρείες. Φωτεινές εξαιρέσεις από την Κέρκυρα και μετά είναι οι Πρώτοι Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Καλαμάτας που διοργανώθηκαν το 1991 επίσης από τον Μάνο Χατζιδάκι και ήταν η “συνέχεια” της Κέρκυρας, καθώς και οι Ακροάσεις της Μικρής Άρκτου που διοργανώνονται περίπου κάθε δύο χρόνια από το 2002 μέχρι και σήμερα από τον Παρασκευά Καρασούλο.










.
Κέρκυρα 1981: Γιώργος Μακρής, Ηδύλη Τσαλίκη, Βασίλης Νικολαΐδης

.
Τα πρόσωπα της Κέρκυρας και η εποχή

Όπως είναι φυσικό, το ισχυρότερο κίνητρο για να στείλει κανείς τα τραγούδια του με την ελπίδα να συμμετάσχουν στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού, ήταν ο διοργανωτής και τα μέλη της κριτικής επιτροπής. Ο Σταύρος Παπασταύρου θυμάται: “η όποια επιφυλακτικότητά μου που είχε να κάνει με τα πάσης φύσεως φεστιβάλ και διαγωνισμούς, διαλύθηκε από την πιθανότητα να κριθούν τα τραγούδια μου από τον Χατζιδάκι και τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής. Αυτό ήταν ένα βαρόμετρο, το μοναδικό κίνητρο”. Στο ίδιο πνεύμα, η Σαβίνα Γιαννάτου τονίζει ότι “η διαφορά των Αγώνων της Κέρκυρας ήταν καθαρά ποιοτική, και αυτό ήταν που τους διαφοροποιούσε από οποιοδήποτε άλλο φεστιβάλ ή διαγωνισμό”, και ο Ηλίας Λιούγκος επισημαίνει: “είναι πολύ μεγάλο ζήτημα να ξέρει κανείς να αξιολογεί τη μουσική και να διακρίνει τη σημασία της. Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε το χάρισμα και τη γνώση να διαλέγει ένα καλό τραγούδι”.
.
Οι Αγώνες σύστησαν στο κοινό μια σειρά νέων τραγουδοποιών, πολλοί απ’ τους οποίους είχαν συνέχεια και κατέθεσαν σημαντικές δισκογραφικές δουλειές τα χρόνια που ακολούθησαν. Αυτή είναι ακόμα μία σημαντική διαφορά των Αγώνων της Κέρκυρας και του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης των χρόνων μετά τη δικτατορία. Ενώ το Φεστιβάλ ήταν ένας ετήσιος θεσμός που είχε στη διάθεσή του την κρατική υποστήριξη και τα ανάλογα κεφάλαια, δεν κατάφερε μετά από τόσα χρόνια να αναδείξει ανθρώπους που να παραμείνουν ενεργοί στα μουσικά πράγματα. Αντίθετα, οι Αγώνες της Κέρκυρας, αν και πραγματοποιήθηκαν μονάχα για δύο χρονιές, μάς σύστησαν έναν αξιόλογο αριθμό σημαντικών καλλιτεχνών, πολλοί από τους οποίους καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό τραγούδι στα επόμενα χρόνια. Εκεί συναντάμε για πρώτη φορά τον Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα με το Μια βραδιά στο Λούκι, τρία χρόνια πριν εκδοθούν τα Ζεστά ποτά, καθώς επίσης και τον Θανάση Παπακωνσταντίνου με τη Χελώνα, το πρώτο τραγούδι του που δισκογαφήθηκε μαζί με τα υπόλοιπα των Αγώνων. Η Κέρκυρα μάς σύστησε επίσης τον Βασίλη Νικολαΐδη, τον Ηρακλή Πασχαλίδη, τους Χάρη Καβαλλιεράτο, Γιώργο Φιλιππάκη και Αργύρη Αμίτση που αμέσως μετά δημιούργησαν τους Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω, τον Κλέωνα Αντωνίου που σήμερα τον συναντάμε στους Mode Plagal, το Γιώργο Μακρή που μουσικά δραστηριοποιείται με το συγκρότημα ZOOlixoλίγο, τον Πέτρο Δουρδουμπάκη, τον Πάνο Τσαπάρα και πολλούς ακόμα.
.










Κέρκυρα 1982: Πάνος Κατσιμίχας, Σαβίνα Γιαννάτου - Θανάσης Μπίκος, Ηλίας Λιούγκους
.
.
Στην Κέρκυρα διαγωνίστηκαν επίσης δημιουργοί και ερμηνευτές που είχαν ήδη ενεργό συμμετοχή στη δισκογραφία, όπως ο Βαγγέλης Γερμανός που μόλις είχε εκδώσει Τα μπαράκια, ο Σταύρος Παπασταύρου που είχε στο ενεργητικό του τον δίσκο Ξάγρυπνη πόλη, ο Λάκης Παπαδόπουλος που συμμετείχε το ’81 με το τραγούδι Και θα χαθώ, και άλλοι. Παράλληλα, στους Αγώνες δόθηκε η ευκαιρία σε ορισμένους ερμηνευτές να εμφανιστούν και με την ιδιότητα του συνθέτη. Έτσι, συναντάμε το Νανούρισμα σε μουσική τού Ηλία Λιούγκου που αργότερα ερμήνευσε η Φλέρυ Νταντωνάκη, την κιθαρίστα Στέλλα Κυπραίου με το τραγούδι Και λες πως είναι Τρίτη σε στίχους του Κώστα Πολίτη, και τη Σαβίνα Γιαννάτου με το τραγούδι Αιώρα που επί σκηνής ερμήνευσε με τη συνοδεία του Θανάση Μπίκου στην κιθάρα. Ανάμεσα στους παραπάνω δημιουργούς, αξίζει να προσθέσουμε και μία σειρά νεαρών τραγουδιστών που κλήθηκαν να ερμηνεύσουν τραγούδια συνθετών που υμμετείχαν στο διαγωνισμό, όπως η Τάνια Τσανακλίδου, ο Βασίλης Λέκκας, η Ισιδώρα Σιδέρη, η Γιάννα Κατσαγιώργη, η Κρίστη Στασινοπούλου, η Σόνια Θεοδωρίδου και πολλοί άλλοι.
.

Χάρης Καβαλλιεράτος - Γιώργος Φιλιππάκης (αρχείο Χ. Καβαλλιεράτου)

.
Το γεγονός ότι όλα αυτά να νέα πρόσωπα συγκεντρώθηκαν αυτές τις δύο χρονιές στην Κέρκυρα, καταδεικνύει και την σημασία των Αγώνων που την εποχή εκείνη προκάλεσαν ιδιαίτερη αίσθηση και φανέρωσαν ένα κρυμμένο δυναμικό στο τραγούδι. Ο Γιώργος Μακρής αναφέρει χαρακτηριστικά: “δεν ξέρω αν θα βρισκόταν κάποιος άλλος τότε να ασχοληθεί με τραγούδια που δεν ακολουθούσαν την επικρατούσα για την εποχή φόρμα και διέφεραν από αυτά που επέλεγαν οι δισκογραφικές εταιρείες για να προωθήσουν”. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται, αρκεί να ξανακούσει κανείς τα περισσότερα από τα τραγούδια που διαγωνίστηκαν τότε στην Κέρκυρα και κυκλοφόρησαν σε δύο διπλούς δίσκους, για να διαπιστώσει πως, ακόμα και σήμερα ακούγονται το ίδιο σύγχρονα και πρωτότυπα. Τα τραγούδια αυτά υπήρχαν. Απλά, οι Αγώνες λειτούργησαν ως το κανάλι για να βρουν τον τελικό τους προορισμό, το κοινό. Και αυτή ακριβώς ήταν η μεγάλη επιτυχία τους.
.
Πως ήταν όμως η εποχή κατά την οποία γεννήθηκαν οι Αγώνες; Ο Πάνος Κατσιμίχας δίνει την ταυτότητα της μουσικής που κυριαρχούσε στην Ελλάδα: “από τη μία μεριά η ξένη, η Disco και το Νew Wave που μόλις είχε αρχίσει να εδραιώνεται σαν κατάσταση, και από την άλλη, πήγαινε να ξεφουσκώσει το αντάρτικο των μεταπολιτευτικών χρόνων, ενώ παράλληλα κυριαρχούσαν οι ρεμπέτικες κομπανίες και οι γνωστοί τραγουδιστές της εποχής, Πάριος, Αλεξίου, Νταλάρας κλπ”. Παράλληλα, στη διεθνή μουσική σκηνή, βρισκόμαστε σε μία μεταβατική περίοδο την οποία περιγράφει με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο η Ηδύλη Τσαλίκη: “σκεφτείτε ότι, το 1979 οι Pink Floyd έβγαλαν το The Wall, και το 1989 κέρδισαν τα βραβεία Grammy οι Milly Vanilly!”. Αναμφισβήτητα, η δεκαετία του ’80 ήταν μία από τις πιο καθοριστικές για την ελληνική αλλά και παγκόσμια μουσική σκηνή. Όσον αφορά ειδικά τα ελληνικά μουσικά πράγματα, μπορεί μεν να χαρακτηρίζεται από την εκρηκτική άνθιση της τραγουδοποιίας και μιας γενιάς νέων συνθετών που έφερε σημαντικές τομές στο τραγούδι, παράλληλα όμως ήταν η δεκαετία που επιβλήθηκε και τελικά επικράτησε ένας τρόπος διασκέδασης που βρήκε καταφύγιο στις μεγάλες πίστες εν μέσω σπασμένων πιάτων και μιας αισθητικής υποβάθμισης του τραγουδιού στο σύνολό του.
.
Οι συνθήκες στις οποίες δημιουργήθηκε αυτή η νέα κατάσταση στην ελληνική μουσική και το τραγούδι δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν μέσα σε λίγες γραμμές. Αξίζει όμως να έχουμε κατά νου αυτό που εύστοχα αναφέρει ο Βασίλης Νικολαΐδης: “η Κέρκυρα ήταν απλά ένα επεισόδιο σε αυτή τη μεταβατική εποχή, κατά την οποία το τραγούδι βρισκόταν στην αρχή μιας συστηματικής διαδικασίας ομογενοποίησης, που στην ουσία το αποστείρωσε από τη δυνατότητά του να αναπαράγεται”. Και ο Πάνος Κατσιμίχας συμπληρώνει: “Μέσα σε αυτό το κλίμα, η Κέρκυρα ήταν σαν την μύγα μες στο γάλα. Ένα μικρό UFO που ήρθε, προσγειώθηκε για λίγο και έφυγε αθόρυβα για το Σείριο, το γενέθλιο τόπο του εμπνευστή της”. Αυτός είναι και ο μοναδικός λόγος που μας αναγκάζει να θυμόμαστε είκοσι οκτώ χρόνια μετά τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού: η τόλμη που επέδειξε ο Μάνος Χατζιδάκις να αδιαφορήσει για τους κανόνες που επικρατούσαν στα μουσικά πράγματα και τη δισκογραφία της εποχής, και να ξεκινήσει έναν αγώνα προς ανακάλυψη νέων δημιουργών με περιεχόμενο και συγκεκριμένη αισθητική στο έργο τους.
.
.
Αντί επιλόγου


Για τον φινάλε αυτής της αναφοράς στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας, αρκεί μονάχα να δανειστούμε τον λόγο του Χάρη Καβαλλιεράτου: “στους Αγώνες επιλέχτηκαν τραγούδια όχι για να κολακέψουν τα αντανακλαστικά του αγοραστικού κοινού, μα όσα μέσα τους πήγε να ηχήσει το ακομπανιαμέντο εκείνο της πολύ προσωπικής ώρας, αυτού που βυθισμένος στον εαυτόν του αισθάνεται αίφνης ότι καλείται... Καλείται από τι, να κάνει τι; Να... τραγουδήσει... και το κάνει! Να τι είδους παρηγοριά είναι αυτή που μας αποζημιώνει...”
.
.

¹ Απόσπασμα από το «Βιογραφικό σε πρώτο πρόσωπο» (επίσημος διαδικτυακός τόπος www.manoshadjidakis.gr)
² Παράφραση του τίτλου του μυθιστορήματος της Ευγενίας Φακίνου «Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα» (εκδόσεις Καστανιώτης, 1994).
³Από το σημείωμα του Μάνου Χατζιδάκι στο δίσκο με τα 30 τραγούδια από τους πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού το ’81.
.
.
.
.
.
.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δίφωνο (τεύχος 164, Οκτώβριος 2009)
.

9 σχόλια:

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Όσο η ανάρτηση για του Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας παραμένει χρονικά τελευταία, ακούμε τα τραγούδια:

Δικαίωση, σε ποίηση Κώστα Καρυωτάκη και μουσική – ερμηνεία της Ηδύλης Τσαλίκη (Α’ βραβείο στους Αγώνες του ‘81)

Ω δέσποινα των λογισμών μου, σε μουσική και στίχους του Γιώργου Μακρή (Γ’ βραβείο στους Αγώνες του ‘81)

Αν δεν είσαι τυχαίος, σε μουσική του Ν. Οικονόμου και στίχους του Γ. Θεοχάρη με ερμηνευτή τον Κώστα Ζηβόπουλο (Α’ Αγώνες)

Η χελώνα, σε μουσική και στίχους του Θανάση Παπακωνσταντίνου, με τον Πάνο Τσαπάρα

Μια βραδιά στο Λούκι, του Χάρη Κατσιμίχα με ερμηνευτή τον Πάνο, όπως ακούστηκε στους Δεύτερου Αγώνες της Κέρκυρας το ’82 (Γ’ βραβείο)

South Of The River είπε...

Ένα ακόμα όμορφο, ενημερωτικό και διαφωτιστικό κείμενο. Χαθήκαμε Μάκη...

Για να είμαι ειλικρινής (και σίγουρα θα με πιστέψεις), δεν είχα αναλογιστεί τα τραύματα που υπέστη το ελληνικό τραγούδι σε εκείνη την αποφράδα δεκαετία του 80, με την υποκουλτούρα, την ελαφρότητα και το lifestyle που αναπτύχθηκε. Είχα ασχοληθεί με την παράλληλη ζημιά που συνέβαινε το ίδιο διάστημα στο παγκόσμιο ροκ (δεν είναι του παρόντος, αλλά κάποια στιγμή ίσως τα πούμε κι αυτά).

Διαβάζοντας όμως τα λόγια της Τσαλίκη και του Κατσιμίχα, μου φαίνονται τόσο οικεία αυτά που λένε. Όντως έτσι συνέβαινε, απλά δεν έτυχε να τα διαβάσω ποτέ κάπου τόσο μαζεμένα και προσδιορίσμενα.

Σήμερα τα πράγματα πάντως δεν είναι τρομακτικά διαφορετικά. Απλά τότε υπήρχαν άνθρωποι με το εκτόπισμα του Χατζιδάκι ή κάποιων άλλων ανάλογων στο ξένο ροκ, που τρόπον τινά "το πήραν πάνω τους όλο" και δεν άφησαν να ξεφτίσουν και να διαλυθούν τα πάντα. Σήμερα; Ποιος; Και φυσικά δεν αναφέρομαι μόνο στο ελληνικό τραγούδι, αλλά και γενικώς.

Μεγάλη κουβέντα (πάλι). Συγνώμη αν έγραψα πολλά και κούρασα.

Όμορφες γιορτές εύχομαι φίλε!

Μουσικά Προάστια είπε...

Ε, όχι και αποφράδα η δεκαετία του '80... σε 10.000 χρόνια θα ανακαλύψουμε ίσως τα αριστουργήματα εκείνης της εποχής.

Μάκη, συγχαρητήρια για ένα από τα ωραιότερα άρθρα του νεότερου Διφώνου!

BOSKO είπε...

Ενημερωτικά σου λέω ότι ο Σωκράτης Μάλαμας είχε στείλει τραγούδι του στους Αγώνες Κέρκυρας (νομίζω τη "Στέλλα" που τελικά μπήκε στις
"Ασπρόμαυρες Ιστορίες" του) και είχε κοπεί. Συμβαίνουν κι αυτά. Μου το' χε διηγηθεί ο ίδιος πριν μερικά χρόνια σε συνέντευξη του στον "Ήχο". Η ουσία βρίσκεται σ' αυτό που λέει ο συμπαθής και ταλαντούχος Ηρακλής Πασχαλίδης: οι Αγώνες Κέρκυρας του Χατζιδάκι δεν είχαν καμία σχέση με δεξιώσεις, γκαλά και επίσημα ντυσίματα. Όποιος δει το οπτικό ντοκουμέντο από το 1981, μπορεί να συνειδητοποιήσει πώς το όλο εγχείρημα θύμιζε ένα λυρικό...Woodstock υπό τη δ/νση του Χατζιδάκι. Επίσης, στο διάλειμμα των Πρώτων Αγώνων είχε βγει η Χορωδία του Τρίτου ερμηνεύοντας κομμάτια από "Το Άξιον Εστί" των Ελύτη- Θεοδωράκη, αλλά και ο Ρασούλης με την Αλλαγιάννη στο "Αχ, Ελλάδα σ' αγαπώ" με τον Γιώργο Γαβαλά στην κιθάρα! Φοβερές εποχές, μεγάλες στιγμές!

South Of The River είπε...

Κατ' αρχάς χρόνια πολλά σε όλους.

Και να διευκρινήσω, ότι όταν αποκαλούσα 'αποφράδα' την δεκαετία του 80, δεν εννοούσα από άποψη δημιουργίας, αλλά αναφερόμουν στο σαρωτικό lifestyle που καπάκωσε τα πάντα. Ακριβώς το ίδιο συνέβη και στην ξένη μουσική με την disco-pop.

Δημιουργίες ωστόσο σαφώς και υπήρχαν, θα ήταν αφύσικο διαφορετικά.

Αυτά και καλή πρωτοχρονιά σε όλους!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@South Of The River
@Μουσικά Προάστια:
Αγαπητοί φίλοι, η γνώμη μου είναι ότι, η δεκαετία του ’80 ήταν ίσως από τις πιο καθοριστικές για το τραγούδι τόσο το ελληνικό όσο και το ξένο, με εντελώς όμως διαφορετικό τρόπο για το καθένα. Θεωρώ ότι η επικράτηση του life style στην παγκόσμια μουσική σκηνή συντελέστηκε σε χρόνο DT, ενώ αντίθετα, στο ελληνικό τραγούδι, μπορεί μεν να ξεκίνησε αυτή η διαδικασία μέσα στα χρόνια της δεκαετίας του ’80, ολοκληρώθηκε όμως και τελικά επικράτησε οριστικά με το τέλος εκείνης της δεκαετίας. Όσα, δηλαδή, συνέβησαν από το 1980 και μετά στην παγκόσμια (ιδίως αμερικάνικη και αγγλική) μουσική σκηνή, σε εμάς βρήκαν πρόσφορο έδαφος και στο τέλος επιβλήθηκαν, περίπου μία δεκαετία μετά. Βεβαίως, όπως αναφέρεται και στο κείμενο, για τα ελληνικά μουσικά πράγματα η όλη διαδικασία ξεκίνησε μετά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80, όμως κυρίως από το ’88 και μετά συντελέστηκε η σαρωτική αλλαγή στον τρόπο προβολής και αναπαραγωγής των μουσικών προϊόντων, για να φτάσουμε στη δεκαετία του ’90 και την οριστική επικράτηση του life style. Είναι γνωστό πως, οτιδήποτε “μας έρχεται απ’ έξω” φτάνει με καμιά 10αριά χρόνια καθυστέρηση… Κάπως έτσι έγινε και με το τραγούδι.

Σας χαιρετώ και τους δύο.
Να έχετε μία καλή χρονιά, με υγεία και πολλούς φίλους κοντά σας.

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@BOSKO: στις κουβέντες μου με τους εννέα καλλιτέχνες που δέχτηκαν να συζητήσουμε για τα έργα και της ημέρες της Κέρκυρας, άκουσα και έμαθα τόσα πολλά για τους Αγώνες που δε θα μου έφτανε ένα ολόκληρο τεύχος του περιοδικού να τα χωρέσει. Ειδικά στο περιθώριο των Πρώτων Αγώνων, διοργανώθηκαν στην πόλη της Κέρκυρας από τον Χατζιδάκι ανοιχτές συζητήσεις για το ελληνικό τραγούδι με τη συμμετοχή των μελών της κριτικής επιτροπής, καθώς και διάφορα …happenings που στήθηκαν αυτοσχέδια από τους νεαρούς συμμετέχοντες. Ο Κατσιμίχας μου περιέγραψε πως ο Μίνωας Αργυράκης ως μέλος της επιτροπής το ’82, ανέμιζε ένα κόκκινο μπουφάν όσο εκείνος τραγουδούσε στη σκηνή το “Μια βραδιά στο Λούκι”, ο Παπασταύρου θυμήθηκε στο αεροδρόμιο της Κέρκυρας πως στήθηκε ολόκληρη αυτοσχέδια “συναυλία” από τους συμμετέχοντες που περίμεναν την πτήση τους, ο Βασίλης Νικολαΐδης μου περιέγραψε το πως γνώρισε τον Χάρη Καβαλλιεράτο επίσης στο αεροδρόμιο, και πολλά άλλα. Ίσως κάποια στιγμή να στρωθώ να απομαγνητοφωνήσω όλες τις συζητήσεις που είχα με τους καλλιτέχνες, και να τις ανεβάσω στο Άρωμα.

Να έχεις μια καλή χρονιά, δημιουργική και με καλή επιτυχία στο ντοκιμαντέρ σου.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ είπε...

Βρέθηκα τυχαία σε αυτή τη σελίδα, ψάχνοντας για κάτι άλλο! Δεν ήξερα καν ότι δημοσιεύτηκε αυτό το άρθρο (ίσως είναι δικό μου το φταίξιμο!)... Ευχαριστώ για τις όποιες αναφορές στο όνομά μου. Στο blog μου, μπορείτε να βρείτε και κάποια οπτικά ντοκουμέντα από τους Α' Αγώνες στην Κέρκυρα. Η ηλεκτρονική διεύθυνση είναι:
www.ubudplaytime.blogspot.com

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

@Σταύρος Παπασταύου: Χαίρομαι πολύ που σας “ξαναβρίσκω” μετά από εκείνη την καλοκαιρινή μας συνάντηση. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος Σεπτεμβρίου (σας το είχα αναφέρει, αλλά μάλλον είναι τελικά δικό μου λάθος που δεν σας ενημέρωσα ξανά όταν ήρθε η ώρα) και βεβαίως, δε θα μπορούσε να απουσιάζει το όνομά σας από την αναφορά στους Αγώνες. Εγώ σας ευχαριστώ και πάλι που φωτίσατε τα έργα και τις ημέρες της Κέρκυρας.

Όσο για το blog σας, είναι ένας πραγματικός αρχειακός θησαυρός τον οποίο δε γνώριζα, και σκοπεύω να ανακαλύψω κομμάτι – κομμάτι ξεκινώντας από αυτή τη στιγμή.

Σας ευχαριστώ πολύ για την επίσκεψη.



ΥΓ: αν θέλετε, αφήστε στο mail μου (aroma.tragoudiou@gmail.com) το δικό σας mail, για να σας στείλω τις σκαναρισμένες σελίδες του τεύχους του Διφώνου που μπήκε το κείμενο για την Κέρκυρα.