Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009

Επανεκδόσεις δίσκων. Το κυνήγι του χαμένου θυσαυρού

.
Ελληνικοί δίσκοι που για χρόνια απουσίαζαν από τα ράφια των δισκοπωλείων, επιστρέφουν για να μας θυμίσουν αξιόλογες δουλειές που αφορούν κυρίως το ελληνικό τραγούδι των τελευταίων 30 ετών. Οι σύγχρονες επανεκδόσεις είναι εδώ για να αποκαλύψουν χαμένους θησαυρούς που πριν από μερικά χρόνια μόνο σε τίτλους γνωρίζαμε.
.
.
.

Πάνε κοντά 20 χρόνια από τότε που το cd επικράτησε στην ελληνική αγορά και άλλαξε ριζικά τον τρόπο που μέχρι τότε αγοράζαμε και κυρίως ακούγαμε μουσική. Δύσκολο να ξεχάσουμε στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’90 στις προθήκες των δισκοπωλείων τις παράλληλες εκδόσεις σε βινύλιο, cd αλλά και κασέτες. Ήταν το μεταβατικό στάδιο μέχρι την κατάργηση πρώτα της κασέτας και έπειτα του lp, και την οριστική επικράτηση του δίσκου ακτίνας.
Την ίδια περίοδο, οι εταιρείες επιδόθηκαν σε έναν αγώνα δρόμου με την επανέκδοση σε cd, όσο περισσότερων δίσκων του παρελθόντος μπορούσαν. Οι περισσότερες επανεκδόσεις της εποχής ήταν ως επί το πλείστον πιστά αντίγραφα των βινυλίων, άλλες φορές «2 σε 1» (η χωρητικότητα του νέου μέσου επέτρεπε την έκδοση δύο δίσκων lp σε ένα cd), και άλλες σε αυτόνομες εκδόσεις. Το θέμα όμως ήταν ότι σε όλη αυτή τη διαδικασία έμενε ανεκμετάλλευτο ένα μεγάλο προνόμιο του καινούργιου μέσου: η ψηφιακή επεξεργασία του ήχου. Παράλληλα, οι πρώτες αυτές επανεκδόσεις είχαν ελλείψεις που αφορούσαν κυρίως τα ένθετα των δίσκων. Η ποιότητα των εκτυπώσεων ήταν ιδιαιτέρως χαμηλή, οι στίχοι και τα σημειώματα των δημιουργών συνήθως απουσίαζαν, και η γενικότερη εικόνα υποβάθμιζε αισθητά το προϊόν. Ήταν όμως ο μοναδικός τρόπος να αποκτήσει κανείς τους δίσκους που σε πρώτη έκδοση είχαν τυπωθεί σε βινύλιο και επανεκδίδονταν πλέον σε δίσκους ακτίνας.
Λίγο αργότερα, ορισμένες από τις επανεκδόσεις του πρώτου εκείνου «κύματος» άρχισαν να αποσύρονται σταδιακά από τα ράφια των δισκοπωλείων. Για χρόνια έμεινε εκτός εμπορίου ένας μεγάλος αριθμός από αξιόλογες δουλειές που με τον καιρό απέκτησαν συλλεκτική αξία. Αξίζει στο σημείο αυτό να παρατηρήσουμε ότι, η πλειοψηφία των επανεκδόσεων που αποσύρθηκε αφορούσε κυρίως δίσκους της δεκαετίας του ’80, πριν καν δηλαδή κλείσουν μια δεκαετία «ζωής». Το ίδιο ιδιότυπο «εμπάργκο» υπέστησαν και οι δημιουργοί τους, από τη στιγμή που οι εργασίες τους δεν αποτελούσαν προτεραιότητα για τις δισκογραφικές εταιρείες και έπαψαν να επανεκδίδονται. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα καλλιτεχνών (όπως ο Βασίλης Νικολαΐδης, οι Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω, ο Μιχάλης Γρηγορίου κ.α.) που οι εργασίες τους είτε δεν εκδόθηκαν ποτέ σε cd, είτε αποσύρθηκαν μετά από το πρώτο «κύμα» επανεκδόσεων κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’90. Αυτός ο αποκλεισμός συνεχίστηκε μέχρι και τις μέρες μας, ώσπου μια νέα φουρνιά από δίσκους που κάποτε εκδόθηκαν για πρώτη φορά σε lp και τώρα ξανακυκλοφορούν σε cd, άρχισε κάπως να διαφοροποιεί το δισκογραφικό τοπίο τα τελευταία χρόνια.
.
Οι σύγχρονες επανεκδόσεις εκμεταλλεύονται άριστα τις δυνατότητες που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία και τυπώνονται πλέον με νέα ηχητική επεξεργασία. Τα ένθετα είναι συνήθως εμπλουτισμένα με φωτογραφικό υλικό, τους στίχους των τραγουδιών και τα σημειώματα των δημιουργών. Πολλές είναι βέβαια και οι περιπτώσεις όπου οι δίσκοι επανεκδίδονται με εντελώς διαφορετικό εξώφυλλο απ’ αυτό της πρώτης έκδοσης, διασπώντας έτσι τη συνοχή και την αισθητική που πρότειναν αρχικά οι δημιουργοί. Πέρα όμως απ’ τις τεχνικές λεπτομέρειες και τη μορφή, η ουσία είναι ότι μας δίνεται ξανά η δυνατότητα να ανακαλύψουμε χαμένους θησαυρούς του ελληνικού τραγουδιού που για χρόνια αναζητούσαμε στα δισκοπωλεία. Ανεξάρτητα από το εάν η ανάγκη που γεννά αυτές τις επανεκδόσεις είναι η ευαισθητοποίηση των εταιρειών για ένα υλικό που καταδικάστηκε κάποτε στην αφάνεια ή η μη διάθεση διερεύνησης καινούργιου υλικού, η νέα αυτή τάση στη δισκογραφία μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί. Ήταν καιρός να βρούμε ξανά συνδετικούς κρίκους που έλειπαν σε μια αλυσίδα που αφορά κυρίως το ελληνικό τραγούδι, και που η επιστροφή τους στις προθήκες των δισκοπωλείων μάς επιφυλάσσει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις.
.
Στο παρόν σημείωμα επιχειρείται μια πρώτη καταγραφή ορισμένων μονάχα δίσκων που στην πλειοψηφία τους κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά σε βινύλιο, και μετά απ’ την περιπετειώδη διαδρομή τους στα χρόνια που ακολούθησαν, μοιάζει να μας ξανασυστήνονται˙ σε εμάς δε μένει, παρά να τους ανακαλύψουμε απ’ την αρχή.
.
.
.

Φοίβος Δεληβοριάς. Η Παρέλαση
«(…)Ο Δεληβοριάς αποτελεί μια ζωντανή και πρωτότυπη παρουσία στο σύγχρονο αληθινό τραγούδι του τόπου μας. Μόλις δεκάξι χρονών με μεγάλο ταλέντο κι εντελώς απρόοπτα περιεκτικός και προβληματισμένος. Εύχομαι κι ελπίζω να προχωρήσει ανοδικά και ν’ αντέξει την ελληνική μας «αυριανική» πραγματικότητα. Προς το παρόν, σας στον παρουσιάζω υπεύθυνα κι από καρδιάς – που λένε». Με αυτά τα λόγια καλωσόρισε ο Μάνος Χατζιδάκις την πρώτη δισκογραφική δουλειά του Φοίβου Δεληβοριά στο σημείωμα τού δίσκου, εν έτει 1989. Η ιστορία είναι πλέον γνωστή: ο έφηβος Δεληβοριάς συστήνεται στον Χατζιδάκι ως «συνάδελφός» του, κι εκείνος τον οδηγεί ένα χρόνο αργότερα στο Σείριο για να ηχογραφήσει την «Παρέλαση». Ο δίσκος εκδόθηκε σε βινύλιο και 7 χρόνια αργότερα σε cd για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Μεσολάβησε πάνω από μία δεκαετία, περίοδος κατά την οποία εκδόθηκαν τέσσερεις ακόμα δίσκοι του τραγουδοποιού, για να ξανάρθει στο φως η πρώτη εκείνη δισκογραφική του απόπειρα, που από νωρίς μας αποκάλυψε το ταλέντο ενός απ’ τους σημαντικότερους τραγουδοποιούς του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού.
.
Άκης Πάνου. Επειγόντως
Κάθε ηχογράφηση ζωντανού προγράμματος ή συναυλίας, πέρα από ένα ριψοκίνδυνο εγχείρημα που εκθέτει «γυμνό» τον καλλιτέχνη, αποτελεί αναμφίβολα ένα μοναδικό ντοκουμέντο που καταγράφει τη στιγμή και την ατμόσφαιρα της επικοινωνίας του με το κοινό. Όταν μάλιστα πρόκειται για την επανεμφάνιση του Άκη Πάνου μετά από 31 ολόκληρα χρόνια απουσίας από τη νυχτερινή ψυχαγωγία, τότε το ηχητικό ντοκουμέντο δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ζωντανές καταγραφές του λαϊκού τραγουδιού. Στο δίσκο συναντάμε την ηχογράφηση ενός μεγάλου μέρους τού προγράμματος τού συνθέτη στο κέντρο «Επειγόντως», από τις 12 έως 26 Απριλίου 1989. Κύριος υπεύθυνος για αυτή την καταγραφή είναι ο Μανώλης Ρασούλης που οργάνωσε τις εμφανίσεις του Άκη Πάνου, ενώ ο Θοδωρής Μανίκας στο ρόλο του παραγωγού επιμελήθηκε την έκδοση του δίσκου. Στο «Επειγόντως», πέραν των 15 παλαιότερων αλλά και πιο πρόσφατων τραγουδιών του συνθέτη, ο ακροατής έχει και μία μοναδική ευκαιρία να ακούσει τον Άκη Πάνου σαν τραγουδιστή και σαν μουσικό. Η έκδοση, αν και κυκλοφόρησε σχεδόν παράλληλα σε βινύλιο και δίσκο ακτίνας, έμεινε για χρόνια εκτός κυκλοφορίας μέχρι την πρόσφατη επανέκδοσή της.
.
Μιχάλης Γρηγορίου. Ανεπίδοτα γράμματα
Ο συνθέτης Μιχάλης Γρηγορίου καταπιάστηκε με τις μελοποιήσεις ποιημάτων του Άρη Αλεξάνδρου το 1972 και εκδόθηκαν πέντε χρόνια αργότερα με τον γενικό τίτλο «Ανεπίδοτα γράμματα». Πρόκειται για τις μελοποιήσεις επτά ποιημάτων που γράφτηκαν το 1948, κατά το διάστημα που ο ποιητής ήταν εξόριστος στο Μούδρο. Ο Γρηγορίου έντυσε μουσικά τα κείμενα παντρεύοντας στοιχεία της λόγιας μουσικής και του έντεχνου τραγουδιού. Τα τραγούδια ερμηνεύουν εκπληκτικά οι νεότατοι τότε Σάκης Μπουλάς και Αφροδίτη Μάνου. Χρησιμοποιώντας ως βάση το πιάνο και ένα κουιντέτο εγχόρδων μέσα στο οποίο παρεμβαίνουν διάφορα ξύλινα πνευστά, ο συνθέτης δημιουργεί ένα μωσαϊκό από ήχους που μετατρέπουν τον ποιητικό λόγο του Αλεξάνδρου σε τραγούδι, εγχείρημα καθόλου εύκολο, δεδομένης τής ιδιαίτερης γραφής του ποιητή. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 ο δίσκος εκδόθηκε και σε cd, σύντομα όμως ακολούθησε τη μοίρα πολλών επανεκδόσεων της εποχής και για πάνω από 15 χρόνια έμεινε εκτός εμπορίου. Στην πρόσφατη επανέκδοση τον συναντάμε με διαφορετικό εξώφυλλο, με πλούσιο όμως υλικό στο ένθετο βιβλιαράκι και ιδιαίτερα προσεγμένη ηχητική επεξεργασία.
.
Τάσος Καρακατσάνης. Καπέλα
Αφορμή για το δίσκο στάθηκε η συνεργασία του συνθέτη, ενορχηστρωτή και πιανίστα Τάσου Καρακατσάνη με τους ηθοποιούς Κώστα Ζαχαράκη και Χρήστο Στέργιογλου για τις ανάγκες της ομώνυμης θεατρικής παράστασης του 1987. Ο Γιώργος Χρονάς έγραψε τα κείμενα και τους στίχους και έδωσε τίτλους στα οργανικά μέρη. O Καρακατσάνης έστησε μια πρωτότυπη μουσική ιστορία σε στιλ γερμανικού καμπαρέ. Η κυριαρχία του πιάνου σε συνδυασμό με τις θεατρικές ερμηνείες των ηθοποιών και της Κατερίνας Γιαμαλή, δημιουργούν μια ιδιαίτερη μουσική ατμόσφαιρα, εμπλουτισμένη με ηχοχρώματα της τζαζ και αρκετές δόσεις πειραματισμού, κυρίως μέσω της χρήσης συνθεσάιζερ. Μοναδικές στιγμές του δίσκου αποτελούν η ερμηνείες της αξέχαστης Μαρίας Δημητριάδη σε δύο απ’ τα τραγούδια, πραγματικά μαθήματα τραγουδιστικής τέχνης! Πρόκειται για μία πολύ ιδιαίτερη δισκογραφική εργασία που έπρεπε να περιμένει είκοσι χρόνια για να εκδοθεί σε cd. Στο δίσκο περιλαμβάνονται επίσης τέσσερα οργανικά και ένα τραγούδι από τη μουσική του συνθέτη για την τηλεοπτική μεταφορά του μονόπρακτου του Σαρογιάν «Ε, εσείς οι απέξω».
.
Βασίλης Νικολαΐδης. Ατασθαλίες

Το όνομά του έγινε γνωστό το 1981 όταν διακρίθηκε στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού που διοργάνωσε ο Μάνος Χατζιδάκις στην Κέρκυρα, και η «Οδός Σανταρόζα» έγινε το εισιτήριο του για την ελληνική δισκογραφία. Ο δίσκος «Ατασθαλίες», αν και απ’ την αρχή κυκλοφόρησε μόνο σε cd (1993), δεν παρέμεινε στα ράφια των δισκοπωλείων για μεγάλο διάστημα. Άλλωστε, είναι ο μόνος δίσκος του τραγουδοποιού που κυκλοφόρησε σε cd, αφού καμία από τις τρεις πρώτες δουλειές του στη δεκαετία του ’80 δε μεταγράφηκε από τους δίσκους βινυλίου! Με την πρόσφατη επανέκδοση του τέταρτου κατά σειρά δίσκου του, δίνεται η δυνατότητα να έρθουμε ξανά σε επαφή με τον ανατρεπτικό κόσμο των τραγουδιών ενός τροβαδούρου που οι μπαλάντες του ακολουθούν το δρόμο που χάραξε ο Georges Brassens, και με τους καυστικούς του στίχους βρίσκει τον τρόπο να περιγράφει τις ευφάνταστες ιστορίες του με όχημα το χιούμορ και την ευαισθησία του. Αναμφισβήτητα, η πιο ξεχωριστή στιγμή του δίσκου είναι η ανατρεπτική «Ιστορία της Μαρίας Νο1»˙ ένα τραγούδι – χρονικό της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που ξεκινάει από την Κατοχή, περνάει απ’ την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου, μέχρι και τη δεκαετία του ’60.
.
Θανάσης Γκαϊφύλλιας και Τα Ανάκαρα. Ωτοστόπ
Το «Ωτοστόπ» ήταν το πρώτο lp του Θανάση Γκαϊφύλλια, αφού είχε προηγηθεί λίγα χρόνια πριν το ντεμπούτο του στη δισκογραφία με ένα δισκάκι 45 στροφών. Στο δίσκο συναντάμε τον τραγουδοποιό το 1971, όταν οι κοινές εμφανίσεις του με το συγκρότημα Ανάκαρα (μέλος του οποίου ήταν και ο νεαρός Νίκος Ζιώγαλας) τους οδηγεί στο στούντιο και ηχογραφούν δώδεκα τραγούδια απολύτως ενταγμένα στο ροκ κλίμα της εποχής. Τα τραγούδια έχουν γράψει ο Γκαϊφύλλιας και Τα Ανάκαρα, ένα ο Δημήτρης Ψαριανός και ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, ένα τραγούδι ο Γιώργος Κοντογιώργος και ο Γιάννης Κακουλίδης, ενώ υπάρχουν διασκευασμένα και δύο παραδοσιακά. Πρόκειται για μία απ’ τις πιο ενδιαφέρουσες ηχογραφήσεις της εποχής, με τις ηλεκτρισμένες ενορχηστρώσεις του Γιώργου Κοντογιώργου να μεταφέρουν ατόφιο το κλίμα αμφισβήτησης της γενιάς που, εν μέσω δικτατορίας άρθρωνε το δικό της λόγο επηρεασμένη από το αμερικάνικο κυρίως ροκ μουσικό κίνημα. Σίγουρα, η επιστροφή του «Ωτοστόπ» στη δισκοθήκη μας προσθέτει ένα ακόμα κομμάτι που έλειπε απ’ το πολύχρωμο «κολάζ» της ποπ-ροκ αισθητικής των 70s.
.
Αρλέτα. Έξη μέρες
Πρόκειται σίγουρα για τον πιο αδικημένο και λιγότερο δημοφιλή δίσκο της Αρλέτας, τόσο την εποχή που κυκλοφόρησε όσο και στα χρόνια που ακολούθησαν. Ήταν ο τρίτος προσωπικός της δίσκος και η πρώτη φορά που έγραφε τη μουσική σε όλα τα τραγούδια και μελοποιούσε στίχους μιας μονάχα στιχουργού, της Παυλίνας Παμπούδη. Ακούγοντας σήμερα ξανά τις «Έξη μέρες» στην πρόσφατη επανέκδοση, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τους λόγους που δεν κατάφεραν στην εποχή τους να γίνουν τόσο γνωστές όσο τους άξιζε. Οι σκοτεινοί και άκρως σουρεαλιστικοί στίχοι της Παμπούδη, οι λυρικές μελωδίες της Αρλέτας, και οι πρωτοποριακές για την εποχή ενορχηστρώσεις του Τάσου Καρακατσάνη, μπορούν εύκολα να δικαιολογήσουν το γιατί εν έτει 1970 ο δίσκος πέρασε σχεδόν απαρατήρητος. Υπάρχουν στο δίσκο στιγμές μοναδικής αισθητικής, με την Αρλέτα να ερμηνεύει τα τραγούδια μέσα σ’ ένα κλίμα «θρησκευτικής» θα λέγαμε, κατάνυξης, και την ορχήστρα στημένη με φαντασία από τον Καρακατσάνη να πλαισιώνει τη φωνή της πλουτίζοντας το αποτέλεσμα. Ένας δίσκος που σίγουρα αξίζει πολλές ακροάσεις μέχρι να μας αποκαλύψει τα «μυστικά» του.
.
Ηλίας Λιούγκος. Νυχτερινή δοκιμασία
Το 1984, ο Ηλίας Λιούγκος εκδίδει την πρώτη του προσωπική δισκογραφική δουλειά με δικούς του στίχους, του Γιάννη Τσέρτου και της Ζωής Αντιόχου η οποία ερμηνεύει και δύο απ’ τα τραγούδια. Πρωτίστως, η «Νυχτερινή δοκιμασία» σηματοδοτεί την επανεμφάνιση στη δισκογραφία, μετά από δώδεκα χρόνια, της Φλέρυς Νταντωνάκη, που ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο τρία απ’ τα τραγούδια. Την ενορχήστρωση έκανε ο Νίκος Κυπουργός και τη διεύθυνση της ορχήστρας ο Μάνος Χατζιδάκις. Πρόκειται για έναν ιστορικής σημασίας δίσκο, τόσο για την καταλυτική παρουσία της Ντανωνάκη, όσο και για τον ιδιαίτερο τρόπο που αποτυπώνει ο νεαρός συνθέτης την προσωπική του αισθητική πρόταση για το τραγούδι, σε μία περίοδο που η νέα γενιά τραγουδοποιών άρθρωνε τον δικό της πρωτοποριακό για την εποχή λόγο. Στο επίπεδο της σύνθεσης, η μαθητεία του Ηλία Λιούγκου στο πλευρό του Χατζιδάκι είναι κάτι παραπάνω από εμφανής και στα επτά τραγούδια του δίσκου. Η πρώτη έκδοση σε δίσκο βινυλίου θεωρείται πλέον συλλεκτική, ενώ η πρόσφατη, δεύτερη κατά σειρά επανέκδοσή του, διατίθεται με διαφορετικό εξώφυλλο απ’ αυτό του βινυλίου.
.
Απόστολος Καλδάρας. Οι μπαλάντες του περιθωρίου

Ο τελευταίος δίσκος του Απόστολου Καλδάρα, εκδόθηκε σε βινύλιο δύο μόλις μήνες πριν από το θάνατό του, το Φεβρουάριο του 1990. Πρόκειται για έναν κύκλο λαϊκών τραγουδιών με κεντρικό θέμα τις παλιές κακόφημες συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά: την Τρούμπα, την οδός Σωκράτους, την πλατεία Ομονοίας, τους τεκέδες, τα πορνεία και τα καταγώγια˙ ένα ολόκληρο σκηνικό μιας άλλης εποχής, εκείνης που διαμόρφωσε το ρεμπέτικο στα προπολεμικά χρόνια και που με μοναδική τέχνη ιστορεί μέσα απ’ τα τραγούδια του ένας απ’ τους σημαντικότερους συνθέτες του ελληνικού τραγουδιού. «Οι μπαλάντες του περιθωρίου» είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να απολαύσουμε τραγούδια με γνήσια λαϊκή καταγωγή, πλασμένα με ευαισθησία και πλήρως απαλλαγμένα από το άγχος του σουξέ. Καθόλου τυχαία, ο Καλδάρας επέλεξε να ερμηνεύσουν τα τραγούδια δύο νέοι, πρωτοεμφανιζόμενοι - την εποχή εκείνη - τραγουδιστές: ο Ανδρέας Καρακότας και ο Μιχάλης Παπαζήσης. Ο δίσκος επανεκδόθηκε το 1995 σε cd. Σύντομα όμως αποσύρθηκε, μέχρι την προ τετραμήνου επανέκδοσή του από το Σείριο, διατηρώντας το εξαιρετικό εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης.
.
Κώστας Βόμβολος – Ηρακλής Πασχαλίδης. Μουσική και τραγούδια από παραστάσεις της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης»
Τα ονόματα του Κώστα Βόμβολου (γνωστός από τη συμμετοχή του στους Χειμερινούς Κολυμβητές και το συγκρότημα Primavera en Salonico) και του Ηρακλή Πασχαλίδη (παλιός γνώριμος από τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού το ’81 στη Κέρκυρα), είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την πολύχρονη πορεία της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» στη Θεσσαλονίκη. Έγραψαν μουσικές και τραγούδια για δεκάδες θεατρικές παραστάσεις από το 1984 μέχρι και το 1994, σε ένα ευρύ ρεπερτόριο που περιελάμβανε από αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, μέχρι έργα του κλασσικού ρεπερτορίου και σύγχρονα έργα ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, εκδόθηκε ένα cd με το γενικό τίτλο «Θεατρικά», που περιελάμβανε αποσπάσματα από το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών των δύο συνθετών για την Πειραματική Σκηνή. Μετά την απόσυρσή του λίγα χρόνια αργότερα, επανεκδόθηκαν δύο cd που το καθένα περιλαμβάνει ξεχωριστά τις μουσικές και τα τραγούδια τού κάθε συνθέτη. Τα περισσότερα τραγούδια ερμηνεύει η Ρούλα Μανισσάνου και οι ηθοποιοί του θιάσου (με την παρουσία της Λυδίας Φωτοπούλου να ξεχωρίζει), ενώ στο cd του Ηρακλή Πασχαλίδη συναντάμε και τη Μαρία Φαραντούρη που συμμετέχει σε δύο τραγούδια.
.
Γιώργος Ρωμανός – Το ρολόι
Υπήρξε μια εποχή που η κάθε δισκογραφική εταιρεία είχε το δικό της ραδιοφωνικό σήμα, που χρησίμευε για εισαγωγή στις εβδομαδιαίες παρουσιάσεις των καινούργιων δίσκων απ’ τα FM. Ιστορική έχει μείνει η διασκευή της «Συννεφιασμένης Κυριακής» που ήταν το σήμα της Columbia, αλλά και η εισαγωγή από το τραγούδι «Το ρολόι» του Γιώργου Ρωμανού (του πρώτου ερμηνευτή της «Μυθολογίας» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου), που στις δεκαετίες του ’60 και ‘70 αποτελούσε το ραδιοφωνικό σήμα της Lyra. Πρόσφατα εκδόθηκε ένα cd single με δύο εκτελέσεις του τραγουδιού, την ορχηστρική εκδοχή και την εκτέλεση που ο Ρωμανός ερμηνεύει το τραγούδι, και τα δύο με την ενορχήστρωση του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Λίγο πριν ο Παπαθανασίου αναχωρήσει για το Παρίσι και δημιουργήσει τους Aphrodite’s Child, ενορχήστρωσε με εκπληκτικό τρόπο «Το ρολόι», αναπαράγοντας στην εισαγωγή τον ήχο της λατέρνας με τα πρωτόγονα συστήματα της εποχής και παίζοντας τα περισσότερα όργανα. Μια ηχογράφηση με ιστορική σημασία, που στην επανέκδοση συνοδεύεται από δύο ακόμα τραγούδια του Γιώργου Ρωμανού, το «Ει, κορίτσι» και «Η αγάπη μας κοιμάται στα νερά».
.
.
.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δίφωνο, τεύχος 162, Ιούνιος 2009.
.